TBB Dergisi 113. Sayı

TBB Dergisi 2014 (113)

Gökhan ALBAYRAK

düzeyde uluslararası hukukun devletleri sınırlaması özelliği ile ana-

yasacılık arasında kurulan analoji küresel anayasacılığın maddi fik-

ri dayanaklarından biridir. Ayrıca anayasacılığın içeriğinde bulunan

hukuk devleti ilkesinin de uluslararası hukuk dairesinde geliştiği ileri

sürülmektedir. Birleşmiş Milletler’in genel kurul kararlarında ve diğer

çalışmalarında hukukun üstünlüğü ilkesine pek çok atıf yapılmakta-

dır ve bu ilkenin ulusal hukuklar yanında uluslararası hukuk için de

önemli bir yer teşkil ettiği belirtilmiştir.

Bunun yanında tarihte ilk

olarak yazılı anayasalar ile başlayan insan haklarının korunması hu-

susu artık yirminci yüzyılda uluslararası hukuka sözleşmeler yoluyla

aktarılmıştır.

Bu yüzden uluslararası hukukta da bir anayasallaşma

sürecine gidildiği akademik zihniyet tarafından görülmelidir.

5.2.Kozmopolitan Bir Proje Olarak Küresel Anayasacılık

Kozmopolitan proje, gücün hukukun üstünde olmasını kabul

edilemez bulur ve hukukun üstünlüğünü savunur. Tüm insanları bi-

rer dünya vatandaşı olarak görür ve bir değer olarak barışa ulaşmayı

amaçlar. Kozmopolitan proje büyük ölçüde Kant’ın Ebedi Barış adlı

eserinin etkisi altındadır. Barış, hukukun ilkeleri vasıtasıyla gelir ve

anayasa burada anlam kazanır. “

Kant, her sivil anayasanın/hukuki ya-

pının şu üçünden birisi olacağını belirtir: (1) bir ulus içindeki insanların sivil

haklarına uygun olan (ius civitatis) (2) birbirleriyle ilişkilerinde devletlerin

haklarına denk gelen (ius gentium) (3) evrensel insan türünün üyesi olarak

insanların ve milletlerin birbirini etkilediği ölçüde dünya yurttaşlığı hakları-

na uygun gelen (ius cosmopoliticum).

”

Kant’ın bu eseri egemen devletin

meşruiyetine de atıfta bulunmasına rağmen bir dünya federasyonu

fikriyle kozmopolitanizm yorumlarına da açıktır. Jürgen Habermas,

Kant’ta barışın sağlanabilmesi düşüncesinin uluslararası hukukun

Encyclopedia of Philosophy,

lism/, Erişim. 01.12.2013

Hakkı Hakan Erkiner, “Yirmi Birinci Yüzyılda Birleşmiş Milletlerin ‘Hukuk Dev-

leti’ ve ‘Hukukun Üstünlüğü’ Yaklaşımı ve Bunun Uluslararası Hukuk Bakımın-

dan Yeri ve Değeri”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, C. LXXI,

S.1, 2013,ss. 353-380

Mehmet Emin Çağıran, Uluslararası Alanda İnsan Hakları, Barış Kitap,

Ankara,2011,ss. 7-48

Muhammed A. Ağcan, “Immanuel Kant ve Uluslararası: Egemen Devlet, Koz-

mopolitan Siyaset ve Evrensellik/Farklılık”, Uluslararası Hukuk ve Politika,

Cilt.8,Sayı.32,s. 21