43 / 341
Yaşama Hakkına Saygı Nedeniyle Ölümü İstemek Pretty - Birleşik Krallığa Karşı
42
Okuduğunuz çalışmanın amacı özellikle Avrupa İnsan Hakları
Mahkemesi’nin, Pretty - Birleşik Krallığa karşı davasının incelenmesi-
dir. Bu nedenle öncelikle dava konusundan çok fazla uzaklaşılmadan
ilk bölümde yaşama hakkı; devletin yaşama hakkını korumaya yöne-
lik pozitif ve negatif yükümlülükleri açıklanacaktır. İkinci bölümde
davanın konusu, başvurucu ve hükümet savunmaları ile mahkeme-
nin kararı aktarıldıktan sonra, bir kişinin neden ölmeyi isteyebileceği
üzerinde durulup, dava ile bağlantılı olan istemli ötenazi tanımı yapı-
lacak, istemli ötenazinin eleştrileri değerlendirilecektir.
1. Yaşama Hakkı
¨
Dünyaya gelen her insanın bedeni şartları izin verdiği sürece yaşamak en
doğal hakkıdır.
¨
1
Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin (AİHS) 2. madde-
si herkesin yaşam hakkının yasalarla korunacağını söylemiştir. 1966
tarihli, Medeni ve Siyasi Haklara İlişkin Uluslararası Sözleşme’nin
6. maddesi, her insanın doğuştan gelen yaşama hakkı olduğunu ve
bu hakkın yasalara göre korunacağını belirtmiştir. Amerikan Haklar
Sözleşmesi’nin 4. maddesine göre herkesin yaşama hakkına saygı gös-
terilmelidir ve bu hak kanunlarla korunur.
Yaşama hakkı doğal hukuk okulunun tanıdığı ve hukukun güven-
ce altına alması gereken bir haktır.
2
Pekiyi yaşama hakkı ne zaman
başlar? Medeni haklar ceninin sağ olarak ana rahmine düşmesiyle ka-
zanılır fakat kişilik, kişinin varlığıyla söz konusu olabileceği için, ¨sağ
olarak doğma¨ şartını kabul etmek gerekir.
3
Yaşam olgusunun sağ ola-
rak doğmak koşulu ile döllenmeden itibaren başladığı düşünülürse ce-
ninin varlığına son vermek insan hakları açısından ilke olarak tasvip
edilemez. Fakat gerek kadın hakları, gerek anne sağlığı çerçevesinde
hukuk sistemlerinde ceninin aldırılması benimsenmiştir. Uzun yıl-
lardır konuyla ilgili tartışmalar sürmesine rağmen henüz ceninin ya-
şam hakkı üzerinde tam bir uzlaşı sağlanmış değildir.
4
Çalışmamızın
1
Ahmet Mumcu/ Elif Küzeci, İnsan Hakları ve Kamu Özgürlükleri, Ankara 2011,
Turhan Kitabevi, s. 119.
2
Kemal Gözler, Hukuka Giriş, 2012, Ekin Yayınevi, s. 214.
3
Ferit Hakkı Saymen, Türk Medeni Hukuku, 1946, p. 270 vd.; Aydın Zevkliler,
Medeni Hukuk- Giriş ve Başlangıç Hükümleri, 1992, Ankara, p. 172 vd; s.380 vd;
aktaran Mumcu/ Küzeci, a.g.e., ss. 119-120
4
Mumcu/ Küzeci, a.g.e., ss. 120-121.