44 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Mert NOMER
43
konusu ise yaşama hakkının nerede başlayacağından ziyade yaşama
hakkından bilerek ve isteyerek vazgeçilmesi üzerine olacaktır.
1.1. Yaşama Hakkı Bağlamında Devletin Negatif Yükümlülüğü
Yaşam hakkı bağlamında devletin negatif yükümlülüğü, devletin
yaşam hakkına müdahale etmemesi anlamına gelir. İfadedeki nega-
tiflik, devletin hareketsiz kalması; bu alana müdahale etmemesi, bu
alana karışmamasıdır.
5
Devlet ancak hakkın kullanılabilmesi için dü-
zenlemeler yapabilir.
6
AİHS’nın 2. maddesi sözleşmenin diğer tüm maddelerinin temeli-
ni oluşturmaktadır. Madde sadece kasten adam öldürmeyi değil ayrıca
kuvvet kullanımının da sınırlarını belirler. Devletin yaşama hakkına
kast etmesini engellemekten öte devletin insan yaşamına yönelen ha-
reketlerin önüne geçmek için tutum sergilemesi zorunluluğunu da
getirir.
7
Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi(AİHM) de, 2. maddenin devlet
görevlileri tarafından ölümcül kuvvet kullanımının sınırını koyduğu-
nu bununla birlikte maddenin güç kullanımı sonucunda istenmeyen
sonuç olarak ölümün gerçekleşmesi durumlarını da kapsadığını be-
lirttikten
8
sonra devletin aynı zamanda kanunlarla yaşama hakkını
güvence altına alıp koruması gerektiği kararına varmıştır.
9
1.2. Yaşama Hakkı Bağlamında Devletin Pozitif Yükümlülüğü
Devletin pozitif yükümlülüğü, bir hakkın kullanılması veya ko-
runması için devletin bir müdahalesinin, eyleminin bulunması anla-
mına gelir. Yani devlet kendi yetki alanındaki kişilerin yaşama hakkını
korumak zorundadır. AİHM de pek çok kararında devletlerin yaşama
hakkını korumasında pozitif yükümlülüğünden bahsetmiştir; devlet-
5
Mustafa Erdoğan, Anayasal Demokrasi, Siyasal Kitabevi, s. 150.
6
Sadık Kocabaş, ¨Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin Yaşam Hakkının Ko-
runması
İle İlgili Olarak Taraf Devletlere Yüklediği Pozitif Yükümlülükler
¨, s. 1106.,
http://iys.inonu.edu.tr/webpanel/dosyalar/1427/file/SadikKocabas.pdf,e.t.
19.01.2014.
7
Pretty v. The United Kingdom, App. No: 2346/02, 29.07.2002.
8
McCann and Others v. The United Kingdom, App No: 324, 27.09.1995, §148, s. 146.
9
L.C.B. v. The United Kingdom, 09.06.1998, Reports of Judgements and Decisions
1998-III, § 36, s. 1403.