60 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR
59
ma felsefesinin etkileri incelenmiştir. Son olarak da bu üç kavram, yine
Aydınlanma felsefesinin ışığında, etik, ceza siyaseti ve ceza adaleti
açısından değerlendirilmeye çalışılmıştır. Bu bağlamda, Aydınlanma
felsefecilerinin düşüncelerini ve bu düşüncelerin doğrudan etkilerini
günümüze taşıyan “Klasik Ceza Hukuk Okulu” ele alınmıştır.
II. GENEL OLARAK AYDINLANMA FELSEFESİ
A-Aydınlanma Çağı ve Felsefesine Genel Bir Bakış
1. Aydınlanma Çağının Felsefi Kökenleri
Aydınlanmanın ilk felsefi temelleri, Antik Yunan’ın
Stoa Okulu’na
dayandırılmaktadır. Aydınlanmacılar da Stoa Okulu gibi insanı mer-
kez almışlar ve insanın her şeyin ölçüsü olduğunu savunmuşlardır.
Stoa Okulu’nun, kozmopolit ve panteist düşünce sistemi, kozmosu yö-
neten belirli kanunlara kaynaklık eden bir güç tasavvuru, daha sonra
Aydınlanmacı doğal hukuk okulunun savunacağı, evrensel değerlerin
ve insanın irade hürriyetinin kökenlerini oluşturacaktır.
6
Aydınlan-
ma düşünürleri, özellikle hukuk alanında,
Roma
’nın Stoacı düşünürü
Cicero’dan etkilenmişlerdir.
Cicero (
M.Ö 106-43
), modern ceza hukukunun temel kavramları-
nın Roma Hukuku dönemindeki ilkel halleri üzerine sistematik olarak
çalışmış ve düşünce üretmiş önemli bir hukukçu düşünürdür.
7
Cicero,
tek bir adaletin olduğunu, tüm insanlığı bağlayan tek bir hukuktan
kaynaklandığını, yasa koyma sürecinde doğru aklın/mantığın kulla-
nılarak bu tek hukukun bulunması gerektiğini yoksa çıkarılan kanun-
ların adaletten yoksun olacağını ifade etmiştir.
8
Cicero, bu evrensel
ve tek hukuku ihlal edenlerin cezalandırılmayı hak ettiklerini ama
insanların itaate ceza yaptırımı ile zorlanmalarının, erdemli olma-
dıklarının bir kanıtı olduğunu belirtmektedir. Aynı zamanda Cicero,
cezanın caydırıcılığı üzerinde durarak cezanın genel önleyici işlevine
önem vermiştir.
9
6
Hermann Mannheim, Comparative Criminology, Mıfflin Company, Great Britain,
1965, s.43
7
Örneğin, Cicero’nun kast, irade, talih üzerine düşünceleri için bkz. Özgür
Küçüktaşdemir, Türk Ceza Hukukunda Maddi ve Manevi Cebir, Seçkin, Ankara,
2012, s.31
8
bkz. Cicero, Concerning the Laws, Harvard University Press, 1918
9
Doğan Soyaslan, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Yetkin, Ankara, 2012 s.65