66 / 341
TBB Dergisi 2014 (113)
Özgür KÜÇÜKTAŞDEMİR
65
değil, bilimden gelecektir. Newton ile beraber, Tanrının toplumsal ha-
yata karışmayan, doğayı bir saati yaratır gibi kurup sadece işlemeye
bırakan bir saat tamircisi olduğu görüşü giderek yaygınlık kazanacak-
tır.
32
Tabii ki bu algıdan, egemenliklerini Tanrıdan aldığını söyleyen
krallar da etkilenecekler, kralların egemenlikleri de tartışmaya açık
hale gelecektir.
33
Böylelikle toplumsal sözleşme teorisi bir kere daha
ve çok daha ciddi bir şekilde kendini belli eder. Newton’un bilimsel
başarıları ve yarattığı paradigma değişikliği, 19.yüzyıl ceza hukukuna
hakim olan klasik suç teorisinin, “nedensellik bağlantısı” merkezli ol-
masına yol açacaktır.
34
İngiliz Aydınlanması ise, töz ve nedensellik kavramlarını tartışa-
cak olan en derin filozofları ve şüpheci bir ampirist olan Hume (
1711-
1776
) ile sona ermiş, İngiliz ampirizmi en büyük ve son başarısını onda
göstermiştir.
35
Hume, nedenselliğin geçmiş insan deneyimlerinin bir
ürünü olduğunu ileri sürmüş, ahlaki inançları kanıtlamanın mümkün
olmadığını ve insanın, doğanın yarattığı sınırlar içinde özgür olduğu-
nu savunmuştur. Töz ve nedensellik üzerine düşünceleri Kant’ın dog-
matik uykusundan uyanmasına neden olmuştur.
36
Bu noktada Aydınlanma Çağının dünyevi ve özgürlükçü düşün-
celerinin başka bir ürününe, bu çağın sonlarına doğru ortaya çıkan,
Kıta Avrupa’sının tersine Anglosakson dünyasına hakim olacak farklı
bir felsefeye, faydacı felsefeye ve onun ortaya çıkarttığı Faydacı Hu-
kuk Okuluna değinilmesi yerinde olur. Faydacı Hukuk Okulu, Jeremy
Bentham(
1748-1832
) tarafından kurulmuştur (daha sonra J.S Mill
tara-
32
bkz. Maria Boas / Rupert Hall, “Newton’s Mechanical Principles”, Journal of
the History of Ideas, Apr., 1959, Vol. 20, No. 2, pp. (167-178) Aynı zamanda,
Newton’un buluşları, Aydınlanma Çağı için dinin yenilgisi, deizmin zaferi olacak
ve evrenin nakli algılanması yerine akli algılanmasına çok büyük katkı sağlaya-
caktır. Bu laik/seküler düşüncenin de büyük bir zaferi olarak görülmüştür.
33
William McNeil, Dünya Tarihi, İmge Y.,2002,Ankara,2002, s.567
34
İzzet Özgenç, Türk Ceza Hukuku Genel Hükümler, Seçkin, 2012, Ankara, s.139
35
Gökberk, s.310
36
Kant, “Saf Aklın Eleştirisi” adlı eserinde Hume’un nedensellikle ilgili bu şüpheci
bakış açısını tartışmıştır. Saf akıl yoluyla elde edilen bilgilerle, tecrübeler ışığında
elde edilen ampirik bilgilerin varlığını tartışan Kant, her bilginin deneyimle başla-
dığını ama bu bilgilerin insan aklı tarafından işlendiğini; bu yüzden sadece dene-
yimle değil akılla da edinilebilecek saf bilgiler olduğunu ileri sürmüş, matematiği
örnek vermiştir. Böylelikle rasyonalizmle deneyciliği bir anlamda bağdaştırmıştır.
Bu, daha sonra da göreceğimiz, Kant tarafından dile getirilen kategorik ve hipote-
tik buyrukların da temeli olarak görülebilir.