234 / 497
TBB Dergisi 2014 (114)
Yavuz YAYLA
233
Grafiklerden de görüldüğü üzere Sanayi Devrimi gibi bir süreci
yaşamayan Venedik’te, yeniliklere patent verilmesinin kökeni 1470’li
yıllara kadar uzanmaktadır. Kanaatimizce bu, patent ve sanayileşme
arasında doğrudan bir ilişki kurulamayacağının ilk kanıtını oluştur-
maktadır. Diğer yandan İngiltere’de Sanayi Devrimi sürecinde verilen
patent sayılarının gösterildiği grafiğe baktığımız da ise şu tespitlerde
bulunabilmekteyiz: Her ne kadar inovasyonun/yeniliklerin ancak pa-
tent korumasıyla sanayi devrimini sürüklediği söylense de, bu süreçte
verilen patent sayıları her yıl yaklaşıl yüz adet kadardır ve yıldan yıla
çok değişiklik göstermemiştir. Verilen patent sayılarında ancak sanayi
devriminin hızının yavaşladığı 1835 yılından sonra belirgin bir artış
yaşanmıştır.
Yukarıda da belirtmiş olduğumuz üzere, patent sisteminin post-
ortaçağ dönemi İngiltere’sinde ortaya çıktığı popüler inancının aksine
patent kavramı İtalya’da ortaya çıkmıştır.
65
Bunun temel nedeni kanı-
mızca zamanın Rönesans düşüncesine kaynaklık eden İtalya coğraf-
yasının (mekânının) düşünce ve icatlar/yenilikler konusundaki arzu-
sudur.
66
Sanayileşme üzerine yapılan çalışmalarda genellikle ilk elden de-
ğinilmeyen İsviçre ve Hollanda gibi Avrupa ülkelerini inceleyen
Schiff
,
Industrialization without National Patent
67
isimli eserinde, İsviçre’nin bir
grup sanayicisinin patent sistemi konusundaki dileklerini şu şekilde
açıklıyordu: “Sanayi ve ticaret sektörünün genel çıkarı doğrultusun-
da, patent koruması, bir yudum acılarını hafifletebilirdi.”
68
Bir nebze
de olsa acılarını hafifletmeyi tercih etmek yerine patent karşıtı duruş
sergileyen XVIII. yüzyıldaki Hollanda ve İsviçre deneyimi,
Schiff ’
e
göre, patent sisteminin olmadığı ülkelerde de yaratıcı etkinliğin çok
güçlü olabileceğini
69
ve ulusal bir patent sistemi olmadan da bir ül-
kenin sanayileşmesinin sorunsuz ve güçlü şekilde devam edebilece-
ğini
70
göstermektedir. Hollanda’da bir patent yasası, ilk defa 1817’de
65
Ikechi Mgbeoji, Global Biopiracy, s. 16.
66
Bu konuda yapılan bir tartışma için bkz. Craig Allen Nard and Andrew P. Mor-
riss, “Constitutionalizing Patents: From Venice to Philadelphia”, Case Research
Paper Series in Legal Studies Working Paper 04-12, August 2004, s. 236-239.
67
Eric Schiff, a.g.e.
68
Eric Schiff, a.g.e., s. 87.
69
Eric Schiff, a.g.e., s. 5.
70
Eric Schiff, a.g.e., s. 124.