232 / 497
TBB Dergisi 2014 (114)
Yavuz YAYLA
231
Patentler ve sanayileşme arasında güçlü bir ilişkinin varlığına vur-
gu yapan bu söylem, TRIPS Anlaşması ile gündeme gelen FMH’nın
küresel ölçekte (ve zamanda) kabul edilmesi amacıyla gelişmekte olan
ülkeleri kendi yasal mevzuatlarını TRIPS Anlaşması’na uygun olarak
düzenlemeleri doğrultusunda ikna edebilmek için tarihsel bir ampi-
rik örneğin de var olduğunun gösterilmesinden kaynaklanmaktadır.
Böylece, sanayi devrimi ile icatların patentlenmesi arasında kurulacak
bağ ile tarihsel olarak patentin sanayi devriminin ayrılmaz bir parçası
olduğu kanıtlanmış olacak, güçlü patent korumalarının olmadığı bir
ekonomik yapıda ise çarpık bir ekonomik gelişmenin yaşanacağı hatta
ekonomik bir gelişmenin ortaya çıkmayabileceği noktasında gelişmek-
te olan ülkeler ikna edilecektir.
2.2. Sanayi Devrimini Patent Sisteminin Varlığına Bağlayan
Görüşün Eleştirisi
Patentin [FMH] genel hatlarıyla tarihine baktığımızda da görül-
düğü üzere, ana-akım iktisatçıların ilk bakışta göstermeye çalıştıkla-
rının aksine, patent sistemi İngiliz sanayi devriminden yaklaşık iki
yüz yıl önce Venedik’te ortaya çıkmıştır; daha da ilginç olan bir nokta,
İngiltere’de gerçekleşen sanayi devrimine güçlü katkı yaptığı söylenen
yenilikler ile patent arasındaki ilişki gerçekleri yansıtmamaktadır. Üs-
telik pek çok Avrupa ülkesinde olduğu gibi teknolojiye yönelik poli-
tikalar ulusal teknolojilerin geliştirilmesinde uygulanmamış, aksine
teknoloji politikaları teknolojinin transfer edilmesi amacıyla oluşturul-
muştur. Yani, insanlık tarihinin bu unutulmaz dönemi ve mekânı için
patent belirleyici bir itici güç olarak ortaya çıkmamıştır.
61
Öte yandan
sanayi devrimi döneminde patentler hem ekonomik kalkınmaya engel
oluşturmuş hem de sahiplerini pek ender olarak zenginleştirmiştir.
62
MacLeod
’un vurguladığı üzere,
63
yaygınlaşmış yaratıcı faaliyetler ka-
nıtlamaktadır ki, hiçbir patent sistemi olmasaydı da, İngiliz mucitler
yaratıcılıklarına devam ederlerdi ve sanayi devrimi tam olarak nasıl
olduysa yine olurdu. Sanayi Devrimi üzerine çalışmalar yapan
T. S.
61
Ikechi Chibuzo Mgbeoji, “The Juridical Origins of the International Patent
System”, s. 405.
62
Michele Boldrin ve David K.Levine, a.g.e., s. 65
63
Christine MacLeod, “Patents for invention: setting the stage for”, s. 51-52.