235 / 497
Sanayi Devriminde Patentin Rolü
234
hukuki mevzuata girmiştir; fakat zamanla, patentlerin, serbest dış
ticaret ve serbest piyasa anlayışıyla çeliştiğinin düşünülmesinden ve
daha önemlisi tekellere yol açmasından dolayı 1869’da patent yasası
yürürlükten kaldırılmıştır.
71
Hollanda’nın 1869’da patent sistemini ip-
tal etmesinin ekonomik göstergeler üzerindeki etkisi ise, patent ve ye-
nilikler arasında savunulan ana-akım düşüncenin aksine, temel sek-
tör olan gıda işleme sektöründe Flamanların payının %11’den %37’ye
yükselmesi olmuştur.
72
MacLeod,
az sayıdaki ampirik veriye rağmen,
sanayileşmiş veya sanayileşmekte olan pek çok ülke ulusal bir patent
sistemine sahipken, Hollanda ve İsviçre’nin bir patent sistemine sahip
olmamasının, bu ülkelerin sanayileşmesine zarar vermediğini ve bu
ülkelerin de dünyanın gelişmiş ülkelerindeki teknolojik düzeyini ya-
kaladıklarını belirtir.
73
Buna rağmen genel dünya konjonktüründeki
gelişmeye koşut olarak Hollanda, 1912 yılında patent yasasını yeniden
yürürlüğe koymuştur.
74
Ayrıca Sanayi Devrimini, bu devrim bilginin (teknolojinin) ta-
rihsel süreçteki birikiminin ürünü olmasına rağmen,
James Watt
gibi
mucitlerin bireysel başarılarıyla açıklama çabaları
Michele Boldrin ve
David K. Levine
’e göre
75
talihsiz bir durumdur; çünkü
James Watt
, XVII.
71
Ha-Joon Chang ve Ilene Grabel, Kalkınma Yeniden: Alternatif İktisat Politikaları
El Kitabı, çev. Emre Özçelik, İmge Kitabevi, Ankara, 2005, s. 131-132.
72
Petra Moser, “How Do Patent Laws Influence Innovation”, MIT and NBER, De-
cember 28, 2004, s. 5. Ayrıca, Machlup ve Penrose, bir patent sistemini benim-
semek konusunda başarısız olan Avrupa’nın sanayi ülkesi İsviçre’de bir patent
sistemi kurumu kurulması için verilen dilekçeler reddedilmişti. Hükümet, Zürih
Teknoloji Enstitüsü öğretim üyeleri tarafından yapılan açıklamaya dayanarak,
mühendislerin bir patent sisteminin benimsenmesi doğrultusundaki çağrılarını
reddetmeye devam etmiştir. Aralık 1863 yılında Yasama Organı patent sistemine
olan karşı duruşunu ‘tanınmış yetkin politik iktisatçıların’ patent koruma sistemi-
nin “zararlı ve savunulamaz” (verderblich und verwerflich) açıklamalarına daya-
narak tekrar etmiştir. Hollanda’da ise anti-patent hareketi serbest-ticaret hareke-
tiyle bağlantılı olmuştur. Hollanda’da patent üzerine olan tartışma kölelik karşıt-
ları için zaferle sonuçlanmıştır: Haziran 1869 yılında patent kanunu yürürlükten
kaldırılmıştır. Bkz. Fritz Machlup and Edith Penrose, “The Patent Controversy in
the Nineteenth Century”, s. 3-5.
73
Christine MacLeod and Alessandro Nuvolari, “Patents and Industrialisation: An
Historical Overview of the British Case, 1624-1907”, Erişim
http://ssrn.com/abs-tract=2019844 , 25.10.2010, s. 24.
74
Ha-Joon Chang ve Ilene Grabel, a.g.e., s. 131-132.
75
Michele Boldrin, David K. Levine, a.g.e., s. 13-15.