229 / 497
Sanayi Devriminde Patentin Rolü
228
1.3.4. ABD: Patent Pragmatizmi
ABD Anayasası ve erken dönem yasaları, İngiltere örneğine aşina
olan kişiler tarafından hazırlandığından, yapılan hukuki düzenleme-
ler, endüstriyel tasarıma yönelik yeniliklere bilinçli ve planlı bir yakla-
şımın temel unsurlarını yansıtmıştır.
40
ABD ilk resmi patent sistemini
kabul edinceye kadar yerli sanayiyi korumak amacıyla 1640’lı yıllar-
dan itibaren patent benzeri korumaları uygulamaktaydı.
İngiltere patent sisteminin etkisinin yadsınamayacağı ABD patent
sisteminin
41
felsefik kökenleri
John Locke
’un “emek teorisi”ne dayan-
maktadır.
42
Locke
’un emeğin meyvelerinden yararlanma önceliği ABD
yasalarına da yansımıştır. ABD Anayasasının 1. maddesinin sekizinci
bölümü, ABD’nin patentlere [FM] yaklaşımının temel felsefesini orta-
ya koymaktadır: “Yazarlara ve mucitlere, sınırlı bir süre için yazıları ve
buluşları üzerinde münhasıran hak tanıyarak, bilim ve yararlı sanatla-
rın gelişmesini teşvik etmek.” Bu teşvik görevinin yerine getirilmesi-
nin sağlanması konusunda Kongreye de yetki verilmiştir.
43
1776 yılında bağımsızlığına kazanan ABD, 1790 ve 1793 yıllarında
yazarların ve mucitlerin Fransız Hukukundaki “doğal hakları”na vur-
gu yapan iki patent kanunu hazırlamış ve yürürlüğe sokmuştur.
44
Bu
düzenlemeler sayesinde ABD’de, mucitler icatları üzerindeki haklarını
yasal yollarla
kazanmışlardır. ABD’nin ilk modern patent kanunu ise
1836’da kabul edilen üçüncü Patent Kanunu’dur.
45
ABD Kongresi fikri
mülkiyet yasalarını ekonomik gelişmelere uyarlayabilmek için diğer
ülkelerden alınan yasaları kendisine uyumlaştırma çalışması sırasın-
da esnek davranıyordu
46
. Bu esnekliğe rağmen, 1836 tarihli Patent Ka-
nunu, icat ve eserlerin, yenilik ve kullanışlılığı açısından özgün olup
olmadığının hükümetin patent ofisi tarafından incelenmesi gerektiği-
ni belirtmekteydi.
47
40
Zorina B. Khan and Kenneth L. Sokoloff, a.g.m., s. 235.
41
Craig Allen Nard, The Law of Patents, Aspen Publishers, New York, 2008, s. 14.
42
Justin Hughes, “The Philosophy of Intellectual Property”, Georgetown University
Law Center and Georgetown Law Journal, 77 Geo. L.J. 287, 1988.
43
Graham Dutfield and Uma Suthersanen, a.g.e., s. 106. Ayrıca Bkz. Zorina B. Khan,
Kenneth L. Sokoloff, a.g.m., s. 235.
44
Craig Allen Nard, a.g.e., s. 16-19.
45
Graham Dutfield and Uma Suthersanen, a.g.e., s. 107.
46
Zorina B. Khan and Kenneth L. Sokoloff, a.g.m., s. 236.
47
Graham Dutfield and Uma Suthersanen, a.g.e., s. 107.