263 / 449
Anayasal Vergileme İlkeleri Işığında Ücret Gelirlerinin Vergilendirilmesi
262
Adam Smith’e göre adalet ilkesi ile gerçekte verginin yükünün
dengeli dağılımı anlamında adalet değil, ekonomik anlamda bir eşit-
liğin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu nedenle de Adam Smith
adalet ilkesini, “ödeme gücü” ya da
“
mali güç” ile açıklamaya çalış-
mıştır. İyi ve adil bir vergi, kişilerden ekonomik kıstaslara göre alınan
bir vergidir.
5
1.2. Verginin Genelliği İlkesi
T.C. Anayasası’nın 73. maddesinin 1. fıkrasında, “Herkes kamu
giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre vergi ödemekle yü-
kümlüdür’’ denilmektedir. Dolayısıyla hiçbir toplumsal katmanın ya
da bireyin mali araçlar ile desteklenmesi ve/veya zarar verilmesinin
söz konusu olmaması Anayasal anlamda garanti altına alınmıştır.
Vergi ödeme güçleri oranında herkesin vergi ödemesi, vergide
genellik ilkesinin özünü oluşturmaktadır.
6
Bir ülkede oturan vatan-
daşlar, yabancılar ve yurt dışında oturmakla beraber ülke içinde eko-
nomik faaliyette bulunan herkes vergi ödemek zorundadır. Bu ilkeyle
ülke sınırları içinde yaşayan herkesin vergi yüküne katılması öngörül-
mektedir.
7
Vergide genellik, herkesin istisnasız olarak, vergi vermesi gerek-
tiği anlamına gelir. Genellik ilkesi, dil, din, ırk, sınıf gibi, ekonomik
durumdan bağımsız faktörleri göz önüne almaksızın, vergi ödeme
gücüne sahip tüm kişilerin vergilendirilmesini ifade etmektedir. Gü-
nümüzde yaygın uygulama, sosyal, kültürel, ekonomik ve siyasi ne-
denlerle ya da vergi tekniği acısından gerekli durumlarda, objektif ve
sübjektif vergi mükellefiyetinin sınırlandırılmasına izin verilmekte-
dir.
8
Verginin herkesten alınmasını öngören genellik ilkesi, aynı za-
manda vergi yükünün adil bir biçimde ülkedeki bütün gerçek ve tüzel
kişilere yaygınlaştırılması çabasıdır.
9
5
Halil Nadaroğlu, Kamu Maliyesi Teorisi, İstanbul, Beta Basım,1996, s. 297.
6
Osman Pehlivan, Kamu Maliyesi, Trabzon, Derya Kitabevi, 2004, s.162.
7
Emine Orhaner, Kamu Maliyesi, Ankara, Gazi Yayınevi, 2000, s.150.
8
Selahattin Tuncer, Kamu Maliyesi, 2. Baskı, İstanbul, Yalkın Ofset Matbaası, 1971,
s.306.
9
N.Kemal Gündüz,“Verginin Anayasal Çerçevesi”,
Vergi Sorunları Dergisi
, Sayı: