113 / 453
Neoliberalizmde Devlet ve Kamusal Alan Üzerine Bir Bakış
112
Neo-liberal döneme bakıldığında ise yaşanan kimlik siyaseti soru-
nu, sivil toplum içinde yer alan örgütlü çıkar gruplarının devletle bera-
ber hareket etmeye başlayarak ranta yönelmeleri, STK’lara yönelik ge-
lişen fon akışı dikkat çeker. Dolayısıyla STK’larda elitizme yakınlaşan
fonlardan beslenen bir tür yeni sınıf yaratma tehlikesi baş gösterir.
74
Başka bir taraftan da sivil toplum söylemi özellikle otoriter rejim-
ler karşısında çokça dilendirilmeye başlanmış, ancak bu kavram, kamu
politikaları karşıtı neo-liberal düşünce içinde de popüler hale gelmiş-
tir. Bu dönemde özellikle halk egemenliği ve demokratik meşruiyet
sorunları böyle çözülmeye çalışılmıştır. Habermas’a göre de kamusal
alan bu anlamda sivil toplum içindeki iletişim tarzlarının bir ifadesi
olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu anlamda sivil toplum örgütlerinin iç
işleyişleri, STK’lar arasındaki etkileşim, önem kazanmaktadır.
75
Sivil toplum içinde iktidar odaklarından bağımsız, onların hima-
yesinde olmayan özgür kurumların varlığı başattır. Bu özgür örgütlen-
melerin aracılığıyla toplum dolaylı olarak kendisine ilişkin değerlen-
dirmelerini eyleme dökebilir ve devlet iktidarı da bunlarla kendisine
yön verir/vermelidir. Ancak günümüzde gelişen durum, güçleri ora-
nında siyasi iktidarla çıkarlarını dengeleyen kuruluşları karşımıza
çıkarmaktadır. Yaşam tarzlarındaki farklılaşma ve yabancılaşmanın
bir tezahürü olarak çok çeşitli kurumlar ve dolayısıyla çıkar dengeleri
meydana gelişmiştir. Örgütlenme modelleri ise genel itibariyle kapa-
lıdır, bu kapalılık onların güçlenip hükümetle etkili lobi faaliyetleri
yürütmelerini desteklemektedir, zira aleniyetten uzak bir anlayışın
demokrasiyi ve bu bağlamda kamusal alanın oluşumunu temin etme-
si beklenemez. Bu tip bir örgütlenme modelinin tasarımının kimlerce
yapıldığı ise yine bir tartışma konusudur. Örgütler, üye çıkarları üze-
rinde odaklanmaktadır ve toplumsal müzakere süreci arayışı yerine
bu çıkarların çatışması süreci belli sonuçlara bağlanmaktadır.
76
Sivil toplumun kendi içinde demokrasiden uzaklaşması devletin
de demokratik esaslara dayalı olarak işlemesini imkansız kılar. De-
mokrasi müzakere süreci üzerine kurulmalıdır ve devletin demokra-
tik meşruiyetini sağlayacak mekanizma da sivil toplumdur.
77
74
A.e., sf.233-237.
75
Çelebi, a.g.m., sf.237-246.
76
A.e., sf.263.
77
Tosun, a.gm., sf.228-230.