TBB Dergisi 118.Sayı

Ulusal ve Uluslararası Yasal Düzenlemeler ile Basın Etik İlkeleri Işığında “Yalan Haber Neşri”

172

3.Âli Kararnamesi (1867):

Meşrutiyet’in ilanı olan 1908 yılına kadar yürürlükte kalan

Ka-

rarnamedeki yalan habere ilişkin kısım şu şekildedir:

“…fesat olarak bir takımefkarmuzırra ve havadisi kazibe neşretmektedir.”

Anılan Kararname ile hükümet, tek taraflı iradesi ile ve hiçbir ya-

sal denetime tâbi olmaksızın gazete kapatma yetkisini kendisine ver-

miştir.

Kısacası, Âli Kararnamesi ile, yalan haber yayımlanması, hükü-

mete gazete kapatma yetkisi veren bir sebep haline gelmiş ve yapılan

haberin, o dönemde yürürlükte olduğu halde 1864 tarihli Matbuat Ni-

zamnamesi 26. maddedeki şartları taşıyıp taşımadığına bağlı kılmak-

sızın, kime göre, neye göre, hangi kasıtla yalan haber olduğu tespit

edilme kriterleri olmaksızın, içi; hükümete sınırsız bir takdir yetkisi

ile doldurulacak şekilde “yalan” olarak addedilen bir haberin yayım-

lanması, basın özgürlüğünü engelleyici çok ciddi bir silah halini geti-

rilmiştir.

4. 1864 tarihli Mabuat Nizamnamesi’ndeki 1875 tarihli

değişiklik:

1875 yılında, anılan Matbuat Nizamnamesine bir madde eklenmiş

ve buna göre, yalan haber yayımlama suçuna verilen ceza arttırılmış-

tır. Eklenen madde şu şekildedir:

“… bunun aleyhinde hakaret ve tahdişi ezhanı mucip yolda

makalât ve ekâzip dercedenlere matbuat nizamnamesiyle muayyen

cezalardan başka bir aydan 3 aya kadar gazetenin kapatılması cezası

verilecektir.”

5. 1876 yılında yalan haber suçu mevzubahis olmuyor ve 1877 yı-

lında padişah tarafından yürürlüğe koyulmayan Matbuat Kanununda

da yalan haberin neşri suçu bulunmamaktadır.

Murat Özgen, a.g.e, s. 163

Tam ve orijinal metin için bkz. Murat Özgen, ag.e, s. 252

Sulhi Dönmezer, Yalan Haber…, s. 15