48 / 421
TBB Dergisi 2015 (118)
Nimet ÖZBEK
47
yakalanması veya tutuklanması; bir küçüğün gözetim altında ıslahı
veya yetkili merci önüne çıkarılması için verilen bir kararın yerine ge-
tirilmesi; toplum için tehlike teşkil eden bir akıl hastası, uyuşturucu
madde veya alkol tutkunu, bir serseri veya hastalık yayabilecek bir ki-
şinin bir müessesede tedavi, eğitim veya ıslahı için kanunda belirtilen
esaslara uygun olarak alınan tedbirin yerine getirilmesi;
usulüne aykırı
şekilde ülkeye girmek isteyen veya giren, ya da hakkında sınır dışı etme yahut
geri verme kararı verilen bir kişinin yakalanması veya tutuklanması; halleri
dışında kimse hürriyetinden yoksun bırakılamaz
”.
Bu hükümde “yakalanma” ve “tutuklanma”dan söz edilmektedir.
Bu kurumlar, ceza hukukuna özgü kurumlardır. İdarî gözetim kararı
ise ilgili yabancının yakalanması ve tutuklanması değildir; ancak il-
gili özgürlüğünden yoksun kalmaktadır. Ayrıca, Anayasa’nın 38.mad-
desinin son fıkrasına göre, “idare, kişi hürriyetinin kısıtlanması sonu-
cunu doğuran bir müeyyide uygulayamaz”. İdarî gözetim kararıyla
ilgili, idarî makamların verdiği bir kararla özgürlüğünden yoksun
kalmaktadır. Bu durumda Anayasa’nın 19.maddesi ile 38.maddesinin
son fıkrasının birlikte ele alınarak yorumlanması gerekir. Anayasa’nın
19.maddesinin Anayasa’nın m.38/son fıkrasının bir ayrıksı halini dü-
zenlediği yorumu kabul edilecek
102
olsa bile, tedbir niteliğinde olan
idarî gözetimin, YUKK’nda koşulları gerçekleşmeksizin her olayda
uygulanması hali Anayasaya aykırılık oluşturacaktır.
Uygulamada idarî gözetim altına alınan kişilere bu uygulama
hakkında bilgi verilmemektedir.
103
Benzer şekilde, idarî gözetim kara-
rına sulh ceza mahkemesinde itiraz etme olanağı tanınmıştır. Ancak
bu mahkemenin vereceği kararın kesin olması, ceza yargılamasındaki
tutuklulara tanınan başka bir üst dereceli mahkeme başvuru olanağı-
nın bu yabancılara tanınmamasının, başlı başına AİHS m.5/II’ye aykı-
rılık oluşturup oluşturmayacağı tartışılabilir.
Anayasa’nın 90.maddesinin son fıkrasına göre, “usûlüne göre yü-
rürlüğe konulmuş temel hak ve özgürlükleri düzenleyen milletlera-
102
“Her iki hüküm birlikte değerlendirildiğinde tedbir niteliğinde bir önlem olarak
sınır dışı hallerinde idarenin idarî gözetim uygulaması, kanunda belirtilen şartla-
ra uygun olması kaydıyla, Anayasaya aykırı olmayacaktır”: Ekşi, İdarî Gözetim,
s.9.
103
Edirne ili Yasadışı Göç İnceleme Raporu için bkz.
<http://www.tbmm.gov.tr/ko-misyon/insanhaklari/docs/ 2014/edirne_yasadisi_goc_inceleme_rap.pdf>, (5.2.
2015).