55 / 421
İdari Yargı Mercilerince Verilen Kararlara Karşı Yapılan Bireysel Başvurularda Başvuru Süresi
54
1.2.AİHS ve Karşılaştırmalı Hukukta Başvuru Süresi
AİHS’in 35. maddesinin (1) numaralı fıkrası uyarınca; uluslararası
hukukun genel olarak kabul edilen prensiplerine göre, ancak iç hukuk
yollarının tüketilmesinden sonra ve kesin karardan itibaren altı aylık
süre içinde AİHM’e başvurulabilir. Şikâyet konusu ihlali gidermeye
yetkili ve etkili iç hukuk yollarını tüketen nihai karardan sonra altı
aylık süre içerisinde başvuru yapılabilir.
8
Altı ay kuralının amacı
,
hukuksal güvenliği sağlamak, Sözleşme’yi
ilgilendiren sorunlara ilişkin davaların makul bir sürede incelenme-
sini güvence altına almak ve yetkililerin ve bireylerin uzun bir süre
belirsizlik içinde kalmalarını önlemektir
.
9
Başvuru süresi, her başvu-
runun koşullarına göre yorumlanmakta ve uygulanmaktadır.
10
Hak düşürücü süre niteliğinde olan AİHM’e başvuru süresi, kamu
düzeni ile ilgili sayılmakta ve Mahkemece re’sen incelenmektedir.
11
Doktrinde bu süre, uzun olduğu için eleştirilmektedir.
12
AİHS’e ek 15
nolu protokol ile AİHM’e başvuru süresi dört ay olarak yeniden belir-
lenmiş ancak ilgili protokol henüz yürürlüğe girmemiştir.
13
8
Uğur Erdal-Özgür Heval Çınar, “AİHM’e yapılan başvurularda Altı Ay Kuralı”,
Güncel Hukuk Dergisi,
Haziran 2008, Sayı:54, s.50.
9
AİHM kararı, P.M./Birleşik Krallık, Başvuru No:6638/03, 24/8/2004. AİHM,
konu ile ilgili olarak bir kararında başvuru süresinin amacını, hukukun güvenli-
ğini artırmak ve AİHS uyarınca benzer konuların ortaya çıktığı davaların makul
süre içerisinde görülmesini sağlamak, ayrıca yetkili makamları ve diğer ilgili ki-
şileri, uzayan süre boyunca belirsizlik altında kalmaktan korumak olarak belirle-
miştir. AİHM kararı, Bulut ve Yavuz/Türkiye, Başvuru No:73065/01, 28/5/2002.
Başka bir kararda ise başvuru süresinin amacı, “Bu kural, Sözleşme organlarınca
gerçekleştirilen denetimin zaman açısından sınırlarını çizmekte ve gerek birey-
lere gerekse devlet yetkililerine söz konusu denetimin hangi süreden sonra artık
mümkün olmayacağını belirtmektedir.” olarak açıklanmıştır. AİHM kararı, Tah-
sin İpek/Türkiye, Başvuru No:39706/98, 7/11/2000.
10
Levent Akçaoğlu-Uğur Erdal-Özgür Heval Çınar, “Hukuk ve İdare Hukuku
Davaları-AİHM’e Yapılan Başvurularda Altı Ay Kuralı”,
Güncel Hukuk Dergisi,
Temmuz 2008, Sayı:55, s.31.
11
Erdal Uğur-Hasan Bakırcı, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 3. maddesi Uy-
gulama El Kitabı, OMCT El Kitapları Serisi, C.1, 2006, s.91.
12
Ömer Anayurt, Avrupa İnsan Hakları Hukukunda Kişisel Başvuru Yolu, Seçkin
Yayınları, Ankara 2004, s.221.
13
24/6/2013 tarihi itibariyle imzaya açılan protokol, 13/9/2013 tarihinde Türkiye
tarafından imzalanmış ise de protokolün sözleşmeci devletlerin tamamının im-
zalamasından üç ay sonra yürürlüğe gireceği öngörüldüğünden, protokol henüz
yürürlüğe girmemiştir.