119

Transfer Fiyatlandırmasının Hukuki Niteliği

202

leriyle kötüye kullanılarak bertaraf edilmeye çalışılmasının varlığı da

aranacaktır.

Peçeleme olduğu kanunda özel olarak düzenlenmiş durumlarda

aksi ispat edilebilen adi bir karine söz konusu olduğundan ispat yükü

yer değiştirip yükümlüye geçer. Transfer fiyatlandırması yoluyla ör-

tülü kazanç dağıtımıyla ilgili olarak 5520 sayılı KVK’da yer alan peçe-

leme sözleşmesi hükümleri (m. 13) adi kanuni karine

193

niteliğindedir.

Bir başka anlatımla, bu sözleşmelerin ekonomik gerçekliği yansıttığını

ispat yükü vergi mükellefi veya sorumlusuna aittir.

194

Peçeleme söz-

leşmesinin tarafları kanunun sözüne uygun davranıyor görünmekle

beraber onun özünü ihlâl eder. Peçeleme sözleşmesiyle kanunun ön-

gördüğü amaç tümüyle bertaraf edilir, mükellef ve sorumlular tara-

fından durumun gereklerine göre başvurulması ihtimal dışı bir huku-

ki şekil sırf vergi kanununu dolanmak amacıyla gerçekleştirilir.

195

çerçevede peçeleme, özel hukukun kanundan kaçınma müessesesinin

özelliklerine sahiptir.

5520 sayılı KVK’nın 13/1 maddesinde kurumların ilişkili kişiler-

le yaptıkları mal veya hizmet alım ya da satım işlemleriyle kazancı

transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtabilecekleri belir-

tilmiştir. Alım satım işlemlerinde edim ve karşı edim arasında açık

bir uyumsuzluğun olması ve bu uyumsuzlukla tarafların ilişkili sıfatı

arasında illiyet bağının bulunması transfer fiyatlandırması yoluyla ör-

tülü kazanç dağıtımının tespiti bakımından bir karinedir.

Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı esasen bir

vergi güvenlik önlemidir. Açıkça söz edilmemekle beraber 5520 sayılı

KVK’nın 13. maddesindeki “

(…) ilişkili kişilerle emsallere uygunluk ilkesine

aykırı olarak tespit ettikleri bedel veya fiyat üzerinden mal veya hizmet alım ya

da satımında bulunursa

(…)

” ifadesi, kazancın transfer fiyatlandırması

yoluyla örtülü olarak aktarılmasının mükellef kurumun “

bilerek ve is-

193

Adi kanuni karine, aksi iddia ve ispat edilebilen karineler olup, aksi ispat edilin-

ceye kadar delil olarak değerlendirilir. Adi kanuni karinenin aleyhine olan taraf,

karinenin aksini ispat edebilir, Saban, a.g.m., s. 6. Kesin kanuni karine ise, aksinin

ispatı mümkün olmayan karinedir. Bu tür olaylara dayanarak lehine haklar çıka-

ran taraf, bu olayların varlığını ispat etmek zorunda olmadığı gibi, karşı taraf da

bunların aksini ispat etme imkânına sahip değildir.

194

Öncel, Kumrulu, Çağan, a.g.e., s. 342.

195

Kaneti, a.g.e., s. 49-50.