119

Transfer Fiyatlandırmasının Hukuki Niteliği

200

landırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımında taraflar gerçek irade-

lerine uygun, ancak emsal bedel veya fiyattan düşük değerlerle işlem

yaptıklarında bu durum peçeleme olarak nitelendirilir.

188

Burada iş-

letmeyle ilişkili kişiler arasında yapılan sözleşmeler özel hukuka göre

gerçeği yansıttığı için geçerli, peçeleme olduğundan vergi hukukuna

göre emsal fiyat ile oluşan fiyat arasındaki farka isabet eden kısım ise

geçersizdir.

Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımıyla bir

kurumun vergilendirilmemiş geliri, açık kazanç dağıtımı veya ser-

mayenin geri ödenmesi şeklinde olmaksızın, belirli kişi ve kurumlara

(ilişkili kişilere) kaydırılır.

189

Menfaat aktarımı alım, satım, imalat ve

inşaat, kiralama ve kiraya verme, ödünç para alınması ve verilmesi,

ikramiye, ücret ve benzeri ödemeleri gerektiren işlemler gibi hukuki

bir işlem perdesi arkasına gizlenerek gerçekleştirildiğinden kazancın

transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtıldığının anlaşıl-

ması güçtür. Bu şekilde sağlanan menfaate ivaz niteliği kazandırıla-

rak yapılan harcamanın vergi hukuku yönünden işletme gideri olarak

tanınması sağlanır. Oysa menfaat aktarımı ilişkili kişinin herhangi bir

işlemlerin mahiyetine uygun olarak kendi belirleyeceği diğer yöntemleri kullana-

bilir.

(5) İlişkili kişilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanacak fiyat

veya bedelin tespitine ilişkin yöntemler, mükellefin talebi üzerine Maliye Bakan-

lığı ile anlaşılarak belirlenebilir. Bu şekilde belirlenen yöntem, üç yılı aşmamak

üzere anlaşmada tespit edilen süre ve şartlar dâhilinde kesinlik taşır.

(6) Tamamen veya kısmen transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü olarak dağıtılan

kazanç, Gelir ve Kurumlar Vergisi kanunlarının uygulamasında, bu maddedeki

şartların gerçekleştiği hesap döneminin son günü itibarıyla dağıtılmış kâr payı

veya dar mükellefler için ana merkeze aktarılan tutar sayılır. Daha önce yapılan

vergilendirme işlemleri, taraf olan mükellefler nezdinde buna göre düzeltilir. Şu

kadar ki, bu düzeltmenin yapılması için örtülü kazanç dağıtan kurum adına tarh

edilen vergilerin kesinleşmiş ve ödenmiş olması şarttır.

(7) Tam mükellef kurumlar ile yabancı kurumların Türkiye’deki işyeri veya daimi

temsilcilerinin aralarında ilişkili kişi kapsamında gerçekleştirdikleri yurt içindeki

işlemler nedeniyle kazancın örtülü olarak dağıtıldığının kabulü Hazine zararının

doğması şartına bağlıdır. Hazine zararından kasıt, emsallere uygunluk ilkesine ay-

kırı olarak tespit edilen fiyat ve bedeller nedeniyle kurum ve ilişkili kişiler adına

tahakkuk ettirilmesi gereken her türlü vergi toplamının eksik veya geç tahakkuk

ettirilmesidir.

(8) Transfer fiyatlandırması ile ilgili usûller Bakanlar Kurulunca belirlenir.”

188

Savaş Çevik, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Konya, Ekim, 2014, s. 31.

189

Abdurrahman Akdoğan, Vergi Hukuku ve Türk Vergi Sistemi, Temel İlke ve Esas-

lar, Vergileme ve Vergiler Hukuku, Uygulama Örnekleri, Gözden Geçirilmiş ve

Genişletilmiş 12. Baskı, Kasım, 2014, s. 430.