119

Transfer Fiyatlandırmasının Hukuki Niteliği

198

kavranabilir madde ve hizmetlerin karşılaştırılması gerekir. Üzerinde

değerleme yapılan kurum değil, o kurumun bağlı olduğu holdingin

emsal olarak seçilmesi ve holdinglerin almış olduğu hizmet bedelle-

rinin dünya çapında tutarlarının karşılaştırılması tarhiyatın iptalini

gerektirir.

185

Transfer fiyatlandırması yoluyla örtülü kazanç dağıtımı incele-

melerinde gösterilen emsalin yeterli ve uygun olduğu durumlarda

işlemdeki fiyat veya bedelle emsal fiyat veya bedel arasındaki fark em-

sallere uygunluk ilkesine açıkça aykırı ise bu farkın kurum yetkilileri

tarafından izah ve ispatı gerekir. Zira 213 sayılı VUK’un 3/B maddesi-

nin son cümlesine göre; “

iktisadi, ticari ve teknik icaplara uymayan olayın

özelliğine göre normal ve mutad olmayan bir durumun iddia edilmesi halinde,

ispat külfeti bunu iddia eden tarafa aittir

.” Bu hükme istinaden emsal kar-

şılaştırması sonucunda ortaya çıkan müspet ya da menfi farkın izah ve

ispatının kurum yetkilileri tarafından yapılması gerekir.

c. Gizli Emsal

186

Emsal araştırmasında kurumlarla vergi idaresi eşit imkânlara sa-

hip değildir. Vergi idaresinin diğer kurumların mali tablolarına ulaş-

ması her zaman mümkündür. Ancak bu bilgiler kurumlar için kolay-

lıkla erişilebilir değildir. Kurumların iyi niyetli çabalarla ulaştıkları

emsaller vergi idaresi tarafından erişilebilen emsallere göre yetersiz

kalabilir. Vergi idaresinin bu şekilde temin ettiği gizli emsalleri kul-

lanarak vergi tarhiyatı yapıp yapamayacağı tartışmalıdır. Türk vergi

mevzuatında vergi idaresinin temin ettiği gizli emsale göre tarhiyat

yapmasını engelleyen açık bir düzenleme yoktur. Ancak böyle bir uy-

gulamanın verginin kanuniliği ilkesine aykırılık teşkil edeceği kuşku-

suzdur. Böyle bir tarhiyat aynı zamanda vergi mahremiyetinin ihlâli

anlamına da gelebilir.

Emsal araştırmasında vergi idaresinin, ulaşılması ve denetlene-

bilmesi nispeten daha kolay olması ve benzer piyasa şartları sebebiy-

185

Dan. 3. D., 25/01/1988, E. 1987/1694, K. 1988/181.

186

Bu konuda ayrıntılı değerlendirmeler için bkz. Billur Yaltı, Transfer Fiyatlandır-

masında “Gizli Emsal”,

Vergi Sorunları Dergisi,

S. 251, Ağustos, 2009; Olcay Ko-

lotoğlu, Transfer Fiyatlandırmasında Gizli Emsal,

Vergi Sorunları Dergisi,

S. 309,

Haziran, 2014.