119

Son Anayasa Değişiklikleri Işığında Finlandiya Hükümet Sistemi

I. Giriş

Hükümet sistemleri kuvvetlerin ayrılığına ya da birliğine göre

sınıflandırılmaktadır. Kuvvetler ayrılığı çatısı altındaki hükümet sis-

temleri de genel olarak kuvvetlerin sert bir şekilde ayrıldığı başkanlık

sistemi, kuvvetlerin yumuşak bir şekilde ayrıldığı parlamenter sistem

ve bu iki sistemin karması niteliğinde olan yarı başkanlık sistemi ola-

rak üç gruba ayrılmaktadır. Başkanlık sisteminde yasama ve yürütme

organları arasında sert bir ayrılık bulunmakta, halk tarafından seçilen

başkan yürütme organı olarak oldukça etkin konumda bulunmakta-

dır.

Kuvvetlerin yumuşak bir şekilde ayrıldığı parlamenter sistem ise

kısaca hükümetin yasama organından çıktığı ve ona karşı sorumlu ol-

duğu hükümet sistemidir.

Yarı başkanlık sistemi ise çok daha öncesin-

de Weimar Almanyası’nda uygulanmakla birlikte günümüzde çoğun-

lukla 1958 tarihli Anayasa’nın yürürlüğe girmesinden sonra Fransa’da

uygulanan hükümet sistemini nitelendirmek için kullanılan,

içerisin-

de hem parlamenter hem de başkanlık sisteminin unsurlarını barındı-

ran karma bir sistem olarak göze çarpmaktadır.

Tipik parlamenter sistemin ve başkanlık sisteminin hangi asli

özelliklere sahip olması gerektiği yolunda az çok bir uzlaşı olmakla

birlikte aynı durumun yarı başkanlık sistemi için geçerli olduğunu

söylemek biraz zor gözükmektedir. Nitekim öğretiye bakıldığında,

özellikle yarı başkanlık sistemi bakımından birbirinden oldukça fark-

lılaşan görüşlere rastlıyoruz. Bu bağlamda bazı yazarlar “yarı başkan-

lık” ifadesini kullanmaktan dahi kaçınmaktadırlar. Örneğin Shugart

ve Carey, “yarı başkanlık” olarak adlandırılan sistemleri karşılayan

Bkz: Murat Yanık, Başkanlık Sistemi ve Türkiye’de Uygulanabilirliği, 2. baskı,

Ankara, Adalet, 2013, s. 46 vd; Başkanlık sistemi ile ilgili ayrıntılı bilgi için bkz:

Başkanlık Sistemi, Yayına hazırlayan: Teoman Ergül, Ankara, Türkiye Barolar

Birliği Yayınları, 2005; Yeni Türkiye Başkanlık Sistemi Özel Sayısı, Yıl: 9, Sayı:

51, Mart-Nisan 2013; Başkanlık sisteminin demokrasi ile ilişkisi bakımından bkz:

Abdurrahman Eren, “İtirazım Var” Başkanlık Sistemine!”, Yeni Türkiye Başkanlık

Sistemi Özel Sayısı, s. 688-699; Cengiz Gül, Kasım Karagöz, “Çağdaş Siyasal Re-

jimlerde Etkin Yürütme Olgusu”,

Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

, Cilt: XI,

Sayı: 1-2, 2007, s. 711-752.

Leon D. Epstein, “Parliamentary Government”, International Encyclopedia of So-

cial Sciences, Editör: David L. Sills, The Macmillan Company & The Free Press,

Volume 11, 1968, s. 419.

Bkz: Maurice Duverger, “A New Political System Model: Semi-Presidential Go-

vernment”, European Journal of Political Research, Volume 8, Issue 2, 1980, s.

165-187.