119

TBB Dergisi 2015 (119)

Volkan ASLAN

Finlandiya’da uygulanan hükümet sistemi, anayasa hükümleri tara-

fından olduğu kadar devlet başkanlarının kişisel özellikleri ve siyasi

koşullar tarafından da fazlasıyla etkilenmiştir. Bu sebeple yeni ana-

yasanın yürürlüğe girmesine kadar yaşanan siyasi gelişmeleri kısaca

olsa aktarmayı yararlı görmekteyiz.

C. 1919-2000 Arası Siyasi Gelişmeler

1919 Anayasası’nın yürürlüğe girmesinin hemen ardından ilk dev-

let başkanı olarak Kaarlo Juho Ståhlberg seçilmiştir. Anayasanın ta-

nıdığı yetkileri kullanmak bakımından Ståhlberg, küçük bir partinin

üyesi olarak oldukça zayıf bir siyasi konumda olmuştur

ve Arter’e

göre tek başına ülkenin dış ilişkilerini yönetme gibi bir iddiası olma-

mıştır.

Nitekim Birinci ve İkinci Dünya Savaşı arasındaki yıllarda

resmi kararlar her ne kadar devlet başkanı tarafından verilmiş olsa

da dış ilişkiler ilgili bakan ya da başbakan tarafından yürütülmüş-

tür. İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra ve özellikle Kekkonen dönemin-

de ise devlet başkanının yetkileri yürütmenin diğer kanadı aleyhine

oldukça geniş kullanılmıştır. Keza Sovyetlerle yaşanan krizin ardın-

dan devlet başkanı Kekkonen dış politikayı yürütebilmesi için ayrıca

iç politikayı da kontrol etmek zorunda olduğuna açıkça inandığından

yetkilerini fiili olarak genişletme eğilimi göstermiştir.

Bu bağlamda

Finlandiya-SSCB ilişkilerinin bozulmaması aynı zamanda ülke içeri-

sindeki gelişmelere bağlı olduğundan iç işleri ile dış işleri arasındaki

sınırın ‘bulanık’ hale geldiği ileri sürülmektedir.

Ayrıca Kekkonen’in

döneminde Sovyetlerle yaşanan diğer krizler de devlet başkanının dış

ilişkiler alanındaki yetkilerini tek başına kullanmaya devam etmesine

yardımcı olmuştur.

1991’de yapılan anayasa değişikliği ile birlikte devlet başkanının hükümeti an-

cak güvensizlik oyu alması ya da teklifte bulunması halinde görevden alabileceği

düzenlenmiştir. Aynı değişiklik ayrıca, devlet başkanının artık parlamentoyu fes-

hedemeyeceğini ve başbakanın girişimi olmaksızın erken seçim kararı alamayaca-

ğını da düzenlemiştir (Act No. 1974/1991), Paloheimo, “The Rising Power of the

Prime Minister in Finland”, s. 234.

Nousiainen, “From Semi-presidentialism to Parliamentary Government: Political

and Constitutional Developments in Finland”, s. 99.

Arter, “Finland”, s. 54.

Arter, “Finland”, s. 56-58.

Arter, “Finland”, s. 56.