119

TBB Dergisi 2015 (119)

Volkan ASLAN

lığı tanınmış ve sonrasında cumhuriyetçi yönetim biçimini benimse-

yen 1919 Anayasası kabul edilmiştir.

Cumhuriyet benimsenmesine rağmen liberallerin istediği yönde

saf bir parlamenter rejim Finlandiya’da benimsenmemiştir. Nitekim

1919 Anayasası’nın kabulünden önce sağ, güçlü bir devlet başkanını

ileride solun hakim olabileceği bir meclisin alacağı radikal kararlara

karşı duvar olarak görmekte olduğundan

parlamenter rejimi destek-

lemiyordu. Nihayetinde muhafazakarlar ile liberaller yönetim biçimi

cumhuriyet olmakla birlikte parlamenter sistemden sapan ve devlet

başkanının birçok yetkiye sahip olduğu bir sistemde uzlaşmışlardır.

Paloheimo’ya göre liberaller, cumhuriyetçiler ve monarşi yanlısı olan-

lar arasındaki savaşı kazanırken, muhafazakarlar da devlet başkanının

rolü ve güçlerinin ne olması gerektiği yolundaki savaşı kazanmıştır.

B. 1919 Anayasası’nda Öngörülen Hükümet Sisteminin Temel

Nitelikleri

1919 Anayasası’nın değiştirilmeden önceki haline göre devlet baş-

kanı iki dereceli bir seçimle halk tarafından seçiliyordu.

Eski Ana-

yasa devlet başkanına hükümetleri atamak, parlamento tarafından

kabul edilen kanunları onaylamak, yüksek mahkeme yargıçlarını

Arter, “Finland”, s. 51-52

David Arter, Anders Widfeldt, “What Sort of Semi-Presidentialism do Finns

Want? An Intra-systemic Comparative Analysis”, West European Politics, Volu-

me 33, No 6, 2010, s. 1280; Benzer şekilde: Heikki Paloheimo, “Divided Govern-

ment in Finland: From a Semi-presidential to a Parliamentary Democracy”, Divi-

ded Government in Comparative Perspective, Edited by Robert Elgie, New York,

Oxford University Presss, 2001, s. 89; 1919 tarihli Anayasanın kabulünden önceki

dönemle ilgili olarak ayrıca bkz: İlker Gökhan Şen, “1919’dan 2000’e Finlandiya:

Anayasal ve Siyasi Gelişmeler”,

Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi

Cilt: 7, Sayı: 2, 2005, s. 236-240.

Paloheimo, “Divided Government in Finland: From a Semi-presidential to a Par-

liamentary Democracy”, s. 89; Bu konu ile ilgili olarak ayrıca bkz: Shugart, Carey,

Presidents and Assemblies: Constitutional Design and Electoral Dynamics, s. 7.

İkinci Dünya Savaşı nedeniyle ikinci seçmenler seçilemediğinden 1944 ve 1946’da

devlet başkanları parlamento tarafından seçilmiş; 1950’den itibaren iki dereceli

seçime geri dönülmüştür. 1991 yılında yapılan anayasa değişikliği ile ise, tek de-

receli seçim sistemine geçilmiş ve 1994 yılında ilk defa bu yöntemle devlet başkanı

seçilmiştir. Bkz: Şule Özsoy Boyunsuz, Başkanlı Parlamenter Sistem, Cumhurbaş-

kanının Halk Tarafından Seçildiği Parlamenter Hükümet Modeli ve Türkiye için

Tavsiye Edilebilirliği, 2. baskı, İstanbul, XII Levha, 2014, s. 121-122.