119

Son Anayasa Değişiklikleri Işığında Finlandiya Hükümet Sistemi

Kekkonen’in üçüncü döneminde (1968-1974) dış politikayı yürüt-

me biçimi en kişisel ve en otoriter halini almış

ve aynı eğilim iç işle-

rine de yansımıştır. Kekkonen, sahip olduğu yetkileri oldukça kişisel

bir şekilde kullanarak parlamentoları feshetmiş, başbakanları seçmiş,

hükümetleri istifaya zorlamış, partileri koalisyon yapmaya dahi zor-

lamıştır. Koalisyon hükümetinin Finlandiya Meclisi’nin çoğunluğu-

nun desteğine sahip olmasına rağmen Kekkonen tarafından 1971’de

görevden alınması bu bakımdan çarpıcı bir örnektir.

Sonuç olarak

Kekkonen zamanında ikili yönetim dengesi sarsılmış ve kabine devlet

başkanına bağımlı hale gelmiştir.

Arter’e göre devlet başkanının bu denli güçlenmesinin ardın-

da temel olarak iki neden bulunmaktadır: ilk olarak İkinci Dünya

Savaşı’nın şartları devlet başkanının dış politikada inisiyatif alması-

nı gerektirmiştir ve ikinci olarak da savaş sonrası Kremlin’le dosta-

ne ilişkilerin sürdürülmesi ve geliştirilmesi amacı devlet başkanının

konum ve yetkilerini sağlamlaştırmıştır.

Bu nedenlere hükümetlerin

istikrarlı olmalarını kolaylaştırmayan parti sisteminin varlığı ve 1994’e

kadar devlet başkanı seçilme açısından zaman bakımından bir sınır-

lama olmamasını da ekleyebiliriz.

Görüldüğü üzere sistem 1930’lara

kadar daha çok parlamenter bir görünüm arz etmesine rağmen, İkinci

Dünya Savaşı’ndan 1980’lere kadar parlamenter sistemlerde düşünüle-

meyecek derecede devlet başkanının yetkilerinin daha fazla ön plana

çıkması anayasa değişiklikleri yoluyla olmamıştır.

Kekkonen’den sonra devlet başkanı olan Koivisto ise -belki de o

dönemde başbakanlık yapmış olmasının etkisiyle- halefinin tam aksi

yönde eğilimlere sahip olmuştur. Nitekim Koivisto ilk görev dönemin-

de dış ilişkiler alanında münhasır yetki kullansa da iç işlerine karış-

mama yolunu seçmiş; görevinin ikinci döneminde ise (1988-1994) dış

ilişkilerle ilgili karar alınmasında dahi parlamenter usuller izlemeye

Arter, “Finland”, s. 57.

Bkz: Arter, “Finland”, s. 61.

Nousiainen, “From Semi-presidentialism to Parliamentary Government: Political

and Constitutional Developments in Finland”, s. 101; Ayrıca bkz: Shugart, Carey,

Presidents and Assemblies: Constitutional Design and Electoral Dynamics, s. 61-

62.

Arter, “Finland”, s. 55-56.

Arter, Widfeldt, “What Sort of Semi-Presidentialism do Finns Want? An Intra-

systemic Comparative Analysis”, s. 1281.