119

Son Anayasa Değişiklikleri Işığında Finlandiya Hükümet Sistemi

atamak, parlamentoyu feshetmek, suçluları affetmek gibi yetkilerin

yanında yasama, yürütme ve yargıya ilişkin daha birçok yetki ta-

nımaktaydı.

Dolayısıyla Anayasa’nın öngördüğü hükümet sistemi

daha ilk bakışta, devlet başkanının sembolik yetkilere sahip olmasını

öngören tipik parlamenter sistemden farklılaşmaktaydı. Arter’e göre

1919 Anayasası’nın 2. maddesinde yasama yetkisinin parlamento ta-

rafından devlet başkanı ile beraber kullanılacak olmasının öngörül-

mesi ve devlet başkanının üstün yürütme yetkisine sahip olması kar-

şısında 33. madde ile Finlandiya’nın dış güçlerle ilişkilerinin devlet

başkanı tarafından belirleneceğinin öngörülmesi başkanın yasama,

yürütme ve John Locke’un deyimiyle federatif yetkilere sahip oldu-

ğunu göstermekte ve Anayasa söz konusu “ikili yürütme ve kuvvet-

ler ayrılığı ilkesinin değiştirilmiş versiyonu ile emsalsiz bir formü-

lasyon” yaratmaktaydı.

Ancak eski Anayasanın yürürlükte olduğu

ilk dönemlerde bir anayasa değişikliği olmamasına rağmen sistemin

işleyişi dönemlere göre oldukça farklılıklar göstermiştir. Bu bağlamda

Anayasa’da yer alan yetkileri aktif bir şekilde kullanıp kullanmamak

devlet başkanına bağlı olmuştur.

Nitekim aşağıda ayrıntılı olarak

açıklanacağı üzere her ne kadar 1930’ların geç dönemlerinde devlet

başkanının rolü oldukça zayıflamış ve Finlandiya Batı Avrupa’nın

parlamenter sistemi benimsemiş devletlerinden ayırt edilemez hale

gelmiş olsa da İkinci Dünya Savaşı’ndan sonra 1919 Anayasasının 33.

maddesi farklı şekilde yorumlanarak dış ilişkilerin devlet başkanının

kişisel yetkisi olarak algılanmaya başlanmasıyla birlikte sistem tam

aksi yönde gelişmeye başlamıştır.

Sonuç olarak uygulamada parla-

mento ülkenin üstün organı olmamış, devlet başkanına yasama süre-

cine müdahale dahil bağımsız olarak karar verme yetkileri verilmiş-

tir.

Soğuk Savaş’ın sona ermesiyle birlikte ise süreç tersine işlemiş,

1980’lerin sonu ve 1990’ların başında sistemin parlamenter yönde ge-

lişimi adına bazı anayasal reformlar yapılmıştır.

Görüldüğü üzere

Paloheimo, “The Rising Power of the Prime Minister in Finland”, s. 222.

Arter, “Finland”, s. 53-54.

Paloheimo, “The Rising Power of the Prime Minister in Finland”, s. 222.

Jaakko Nousiainen, “From Semi-presidentialism to Parliamentary Government:

Political and Constitutional Developments in Finland”, Scandinavian Political

Studies, Volume 24, No 2, 2001, s. 100.

Arter, “Finland”, s. 52-53.

Paloheimo, “The Rising Power of the Prime Minister in Finland”, s. 224; Örneğin,