447 / 617
Evlilik Birliğinin Korunması
446
Maddenin konuluş amaçlarından ikincisini “evlilik birliğinden
doğan mali bir yükümlülüğün yerine getirilmesi” oluşturmaktadır.
Bir eş, evlilik birliğinden doğan bir mali yükümlülüğünü ihlâl et-
mek amacıyla gelişigüzel tasarruflarda, harcamalarda, devir ve temlik-
lerde bulunabilir. Bu tasarrufların önüne geçilmediği takdirde, onun
yükümlülüğünü yerine getirmesi olanaksız ya da güç hale gelebilir. Eşi-
ne ya da çocuklarına karşı nafaka yükümlülüğünden, eşine karşı tazmi-
nat yükümlülüğünden, katılma rejiminde, eşine karşı katılma alacağın-
dan doğan borcundan kurtulmak amacıyla hak sahibi olan eş mal ve
haklarını hesapsız bir şekilde elden çıkarmaya, muvazaalı işlemler yap-
maya başlayabilir. TMK. md. 199, bunların önlenmesi amacıyla bu tür
tasarrufların geçerliliklerini diğer eşin rızasına bağlayabilme olanağını
getirmiştir. Bu hüküm, eşlerin nafaka ve tazminat yükümlülükleri ile
özellikle katılma rejiminde, hak sahibi eşin katılma alacağını güvence
altına alabilme açısından oldukça önem taşımaktadır. Katılma rejiminde
borçlu eşin karşılıksız temlikler ve muvazaalı devirlerle mallarını elden
çıkarmasına karşı 229. maddede, yürürlükten kalkan TKM. md.507’ye
paralel bir hüküm getirilmiştir. Ancak, bu hüküm elden çıkartılan mal
ve hakların değerlerinin tasfiye sırasında hesaba katılabilmesine olanak
tanımaktadır. TMK. md.199 ise, malların elden çıkartılması sonucu, tas-
fiyede hak sahibi olan eşin borçlu eş aleyhine takip yaparak hakkını
tahsil edememesinin güvencesini oluşturmaktadır.
TMK.md.199 hükmü eşlerin evlilik birliği devam ederken gerek
kişisel gerekse edinilmiş malları üzerinde serbestçe tasarruf edebile-
cekleri kuralının (TMK.md.223) yani eşlerin tasarruf özgürlüğünün
bir istisnasıdır. Bu istisnanın uygulanabilmesi için ailenin ekonomik
varlığının korunması veya evlilik birliğinden doğan yükümlülükleri-
ni yerine getirmesinin gerekmesi şarttır. Eşin aileyi ekonomik çökün-
tüye sokacak davranışlarının ispat edilememesi halinde bu maddeye
dayanan koruma talebinin reddi gerekir.
33
c) Hükmün Uygulama Alanı
TMK md. 199, evliliğin genel hükümleri arasında yer almaktadır.
Bu nedenle, eşler arasındaki mal rejiminin türüyle ilgili bir ayrım yap-
33
Gençcan, 4721 S. TMK Yorumu, s.1175.