281 / 473
Katma Değer Vergisi: Vergi Adaleti, Eşitlik ve Sosyal Devlet
280
adalet ilkesini, “ödeme gücü” ya da
“
mali güç” ile açıklamaya çalış-
mıştır. İyi ve adil bir vergi, kişilerden ekonomik kıstaslara göre alınan
bir vergidir.
4
2. Vergilendirmede Eşitlik
Eşitlik ilkesi Türk pozitif hukukunda TC 1961 Anayasası’nın 12.
maddesi ile TC 1982 Anayasası’nın 10. maddesinde düzenlenmiştir. 10.
maddenin 1. fıkrasına göre ise
, “Herkes dil, ırk, renk, cinsiyet, siyasi
düşünce, felsefi inanç, din, mezhep ve benzeri sebeplerle ayırım gö-
zetilmeksizin kanun önünde eşittir.”
TCAnayasası’nın, vergi ödevinin
düzenlendiği 73. maddenin 1. fıkrasına göre ise; “
Herkes, kamu gider-
lerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlü-
dür.”
Tüm bu anayasal ilkeleri beraber yorumladığımızda, sınıfsal, et-
nik ve dinsel veya cinsel bir ayrım gözetilmeksizin herkesin toplumsal
maliyetlere birlikte katlanması gerektiği sonucuna varmaktayız.
5
Esasen vergilendirmede eşitlik ilkesi, salt vergi yüküne yönelik
iktisadi sınıflandırmalarla ilgili değildir. Vergilendirmede eşitlik, ver-
gi yasalarının kanun önünde eşitliğin şekli ve maddi hukuki eşitliğe
uygun olmalarıyla sağlanır. Dolayısıyla vergilendirmede eşitlik, ver-
gi hukukunda her iki eşitlik türünü de kapsayan üst başlıktır. Mali
güce göre vergilendirme ise bunlardan birini maddi hukuki eşitliği
sağlamanın aracıdır. Vergi hukukundaki sınıflandırmaların bir kısmı
fedakârlığın denkleştirilmesine yöneliktir. Zira ödeme gücü yaklaşı-
mında vergilendirmede eşitlik fedakârlığın denkleştirilmesiyle sağ-
lanmaktadır. Bununla birlikte, vergilendirme yetkisinin kullanımında
maddi hukuki eşitlik, salt fedakârlığın denkleştirilmesiyle sınırlı de-
ğildir. Zira sınıflandırmaların tek amacı fedakârlığı eşitlemek değildir.
Vergi hukukunda fedakârlığı denkleştirme amacı dışında, devletin
üstlendiği pozitif statü haklarıyla bağlantılı, sosyal amaçlara yöne-
len pek çok sınıflandırma vardır. Bunlar da vergilendirmede eşitliğin
türüdür. Bu çerçevede gerek mali güç, gerek sosyal amaçlara yönelik
diğer sınıflandırmalar Anglo-Sakson hukukunda ki deyimiyle vergi-
lendirmede dikey eşitliği sağlamanın araçlarıdır.
6
4
Halil Nadaroğlu, Kamu Maliyesi Teorisi, İstanbul, Beta Basım,1996,s.297.
5
A.Savaş Demircan,“Anayasal Vergilendirme İlkeleri Işığında Ücret Gelirlerinin
Vergilendirilmesi”,
Türkiye Barolar Birliği Dergisi,
Sayı:116,Ocak 2015,s.263.
6
Oytun Canyaş ve İ.Erdem Seçilmiş,“Anayasa Mahkemesinin Mali Güç İlkesi-