dergi-121

Katma Değer Vergisi: Vergi Adaleti, Eşitlik ve Sosyal Devlet

278

GİRİŞ

Devletin temel görevi kamusal hizmetleri ve dolayısıyla kamusal

finansmanı sağlamaktır. Elbette ki bu amacın en önemli yolu vergilen-

dirmedir. Dolaysız olarak adlandırılan vergilerin şahıs ve kurumları

vergilendirilmesinin yanında, ekonomideki değer yaratan her türlü

ticari ve ekonomik hareketlenmelerinde vergiye tabi tutulması amacı-

nın doğal sonucu olan KDV, gerçekten de her türlü mal teslimi, hizmet

ifası ve her aşamada ki artan değeri vergilendirerek ne denli yaygın

ve modern bir vergi türü olduğunu birçok vergi sistemin de yerini

alarak kanıtlamıştır. Öte yandan bir vergi sistemini verimli kılan tek

özelliği, sadece zengin vergilendirme yelpazesine sahip olması değil,

yürürlükteki bazı normatif düzenlemeler ile uyum içinde varlığını

sürdürmesi de bir diğer özellik olarak sayılabilir. Zira ilk anayasal dü-

zenleme olarak kabul edilen 1215 tarihli Magna Carta Libertatum’un

kralın vergilendirme yetkisini sınırlandırma amacı güden ilk düzenle-

me olduğu düşünüldüğünde, vergi yasalarının, genelde anayasa, özel-

de ise anayasanın vergilendirme ilkeleri ile uyumlu olması gerektiği

ortadadır. TC 1982 anayasasının 73. maddesinde ise temel vurgu mali

güçtür. Dolaysız vergilerde özellikle gelir vergisinde mali güce ilişkin

düzenlemeler, anayasal vergilendirme ilkelerine itaati sağlamada ki

iradeyi temsil etse de KDV’ de mali güç ilkesinin uygulanması sıkın-

tılı bir konudur. Zira KDV’nin yaygınlığı, konu zenginliğine sebebiyet

vermiş; dolayısıyla mali gücü düşük kesimlerinde tüketmiş olduğu

her türlü mal ve hizmet grubunun bu zenginliğe dâhil olması sebebi

ile KDV’yi anayasal vergilendirme ilkelerine muhalefet eder hale ge-

tirmiştir. Mali gücün ilham aldığı kavramın eşitlik ilkesi olduğu düşü-

nüldüğünde, anayasa mahkemesinin eşitliğin tanımını yaparken kul-

lanmış olduğu “

aynı hukuki statüde olanların aynı, farklı hukuki

statüde olanların farklı hukuk kurallarına tabi olması’’

ifadesi, bazı

noktalarda KDV’de anlamını yitirmektedir. KDV’yi diğer vergi türleri

ile karşılaştırıldığında özgün kılan bu yaygınlığı, toplumun refah sevi-

yesi üzerinde olan olumsuz etkisini yadsınamaz hale getirmiştir.

1. Vergi Adaleti

TC Anayasası’nın 73. maddesinin 2. fıkrası “Vergi yükünün adalet-

li ve dengeli dağılımı, maliye politikasının sosyal amacıdır.” şeklinde

düzenlenmiştir. Böylelikle vergilendirmenin de maliye politikasının