283 / 473
Katma Değer Vergisi: Vergi Adaleti, Eşitlik ve Sosyal Devlet
282
lemeye çalışmak daha doğru olur. Sosyal devlet, bir toplum içinde sos-
yal adaletin, sosyal refahın ve sosyal güvenliğin sağlanmasını amaç
olarak benimsemektedir.
11
TC 1982 Anayasası’nın 2.maddesi sosyal devlet ilkesini “
Türkiye
Cumhuriyeti, toplumun huzuru, millî dayanışma ve adalet anla-
yışı içinde, insan haklarına saygılı, Atatürk milliyetçiliğine bağlı,
başlangıçta belirtilen temel ilkelere dayanan, demokratik, lâik ve
sosyal bir hukuk devletidir
.” şeklinde tanımlayarak normatif olarak
en üst seviyede devlet, toplumun refah seviyesini yükseltme amacını
gütmüştür.
Sosyal devletin bireye karşı yükümlülüğü iki boyut içerir. Bireyin
kendi içinde bulunduğu koşullara ilişkin yükümlülük ve bireyin top-
luma nazaran bulunduğu koşullara ilişkin yükümlülük. Bu yükümlü-
lüklerin vergilendirmeye ilişkin izdüşümü 73.maddede yer alır: Mali
güce göre vergilendirme ilkesi ve verginin adaletli ve dengeli dağılımı
ilkesi. Birinci yükümlülük, yükümlünün mali gücü ile uyumlu bir bi-
çimde vergilendirilmesini ya da mali gücünü artan oranda vergilen-
dirilmemesini, ikinci yükümlülük ise mali gücü farklı olanların farklı
oranlarla vergilendirilmesi yoluyla vergi yükünün dengeli dağılımı-
nın sağlanması ki bu da artan oranlı vergilendirme ile somutlaşır.
12
5. Etkin Bir KDV Sistemi İçin
Eşitlik ilkesine uygun vergilendirmenin adaleti sağlayacağı kabul
edilmektedir. Ancak Türk anayasası bir adım daha atarak sadece eşitlik
ilkesi ile yetinmemiş 73.maddenin ilk fıkrası ile verginin mali güç ile
alakasını açıkça hükme bağlamıştır. Dolayısıyla bizim sistemimiz bakı-
mından maddi eşitlik ilkesi vergi hukukunda açıkça somutlaştırılmış
vaziyettedir. Mali güç ilkesi sadece belli başlı vergiler için değil tüm
vergileri kapsayacak şekilde düzenlenmiştir. Dolayısıyla KDV açısın-
dan da uygulanması gerekmektedir. Ancak KDV de asıl vergi yükünü
taşıyan vergi mükellefi yani kanuni mükellef değil nihai tüketicidir.
13
11
Tahsin Bekir Balta, İdare Hukuku Cilt1 Genel Konular, Ankara, AÜSBF Yayını,
1972,s.113.
12
Billur Yaltı Soydan, “Vergi Adaleti Kavramında Soyuttan Somuta: Türk Anayasa
Mahkemesi Kararlarını Eşitlik, Özgürlük ve Sosyal Devlet Kavramları İle Oku-
mak”,
Vergi Sorunları Dergisi,
Sayı:119,Ağustos 1998,s.109.
13
Funda Başaran Yavaşlar, “Katma Değer Vergisinde Sistem Sorunları ve Güncel