dergi-121

TBB Dergisi 2015 (121)

A. Savaş DEMİRCAN

279

araçlarından biri olduğu düşünüldüğünde vergi sistemimize anayasal

manada

“vergilendirme de adaletli ol”

vurgusu yapılmış ve bu vur-

gunun sebebi olarak da sosyal adalet ilkesi belirtilmiştir.

Vergi adaleti, üzerinde yüzyıllardan beri tartışılan en önemli ver-

gileme ilkelerinden biridir. Vergilemede adalet kavramı, tarihsel süreç

içersinde çok değişik şekillerde değerlendirilmiş ancak herkes tarafın-

dan kabul edilebilir bir şekilde sınırlarını çizme olanağı hala buluna-

mamıştır. Çünkü vergide adalet kavramı toplumlara, toplumu meyda-

na getiren kişi ve gruplara, mekân ve zamana göre farklı anlamlarda

yorumlanmaktadır. Daha doğru bir ifadeyle, adalet kavramı kesin ve

mutlak bir kavram değildir. Bu nedenle, vergi adaleti ne kesin, ne de

her zaman ve her yerde belirli ölçülere dayanmaktadır. Hatta vergi

adaleti kişiden kişiye değiştiği gibi, aynı kişide bile zaman ve mekâna

göre vergi adaleti anlayışında değişiklik söz konusu olabilmektedir.

Çünkü toplumu oluşturan fertlerin veya fert gruplarının siyasi, iktisa-

di sosyal ve hatta ahlaki düşüncelerinde zamanın akışı içinde önemli

değişiklikler görülebilmektedir.

Vergi adaleti, içeriği çok farklı şekilde doldurulabilecek bir kav-

ramdır. Bu kavram, vergi devletinde artan kamu harcamalarının fi-

nansmanını temin etmek için vergi yükünün artırılmasını haklı

göstermek amacıyla sık sık kötüye kullanılmıştır. Siyasi partiler ise

bu kavramı sürekli temsil ettikleri çıkar gruplarının yararına kul-

lanmaktadır. Ayrıca vergi adaleti, farklı kültürlerde farklı içeriklerle

kabul edilebilir. Nitekim Hıristiyan toplumlar, ruhban sınıfının vergi

ödememesini adil olarak değerlendirmiştir. Çünkü onlar dualarıyla

devlete hizmet ediyordu. İslam hukukuna göre ise müslüman olma-

yan kişilerden kendi inançlarını muhafaza edebilmeleri için cizye adı

altında alınan bir vergi adil sayılıyordu.

Adam Smith’e göre adalet ilkesi ile gerçekte verginin yükünün

dengeli dağılımı anlamında adalet değil, ekonomik anlamda bir eşit-

liğin gerçekleştirilmesi amaçlanmaktadır. Bu nedenle de Adam Smith

A.Savaş Demircan,“Anayasal Vergilendirme İlkeleri Işığında Ücret Gelirlerinin

Vergilendirilmesi”,

Türkiye Barolar Birliği Dergisi,

Sayı:116,Ocak 2015,s.260.

Şerafettin Aksoy, Kamu Maliyesi,İstanbul,Filiz Kitabevi,1998,s.226.

Joachim Lang, “ Vergi Adaletinin Anayasal Temelleri” XIII. Türkiye Maliye Sem-

pozyumu, Antalya,14-16 Mayıs 1998,s.3.

file/1372373051-13-turkiye-maliye-sempozyumu-pdf.pdf