dergi-122

Bazı Açılardan Türk Vergi Sistemi Eleştirisi: Kirli Yaşıyoruz, Temizmiş Gibi Yapıyoruz

254

damga vergisi harçlar gibi harcamalar veya işlemler üzerinden alınan

vergilerin konusu genişletmek veya oranlarını arttırmak gibi yöntem-

ler denemek zorunda kalıyor ve bu da dolaysız vergilerin hayatın her

alanına, her türlü mal veya hizmete yayılması sonucu doğuruyor. Ser-

vetlerden kayda değer tutarda vergi alınmaması ise adaletsizliği arttı-

rıyor ve büyük sermaye sahipleri lehine ciddi bir haksızlığa yol açıyor.

Konuya yalnızca gelir vergisi açısından bakıldığında ülkemiz ver-

gi sisteminin bu alanda da sınıfta kaldığını görmek mümkün. Gelir

Vergisi Kanunumuza gelire giren yedi adet kazanç unsuru

olmasına

rağmen bu vergi yükü, büyük bir oranda ücret geliri elde eden işçiler

ve memurlar üzerinde. Son yıllarda ücret gelirlerinin toplam gelir ver-

gisi tutarına oranı yüzde 70 düzeyine gelmiş durumda. Ücretlerden

elde edilen gelirler ise kaynakta kesme yoluyla tahsil edildiği için bu

geliri elde edenler maaşlarını almadan vergi ödemiş oluyorlar. Teşeb-

büslerin (ticari kazançlar, zirai kazançlar) ve sermayenin gelir vergisi-

ne katkısı ücret gelirlerinin üzerindeki vergi yükünü hafifletemeyecek

kadar düşük seviyede kalmaktadır. Ticari ve zirai kazançlar üzerinde-

ki istisna ve muafiyet hükümlerinin bu kazanç türlerinden vergi alı-

namamasına yol açmakta ve yükün ücret gelirlilerinin omuzlarında

kalmasına sebep olmaktadır.

Kronik hale gelmiş ve çözümü kısmen de olsa vergi sistemi içeri-

sinde aranan diğer bir surun da cari işlemler açığı. Ülkemizin ödeme-

ler bilançosu yıllardır cari açık veriyor. Bu açığı kapatmak için sürekli

olarak ya özel tüketim vergisi oranları yükseltiliyor ya da bu verginin

uygulama alanı genişletiliyor. Ancak çalışmamızın 3.2 numaralı bölü-

münde de belirttiğimiz gibi şimdiye kadar yapılan araştırmalarda cari

işlemler açığı ile özel tüketim vergisi tutarları veya oranları arasında

doğrudan bir ilişki kurulamamıştır. Çalışmalarda elde edilen bulgu-

larda ilgili dönemlerde Türkiye’de cari açığın ÖTV’nin nedeni olduğu

ve cari açığın arttığı dönemlerde ÖTV gelirlerinin de artış gösterdiği

diğer deyişle, cari açıktaki artışın, ithalat artışı nedeniyle ÖTV gelirle-

rini artırdığı gözlemlenmiştir. Bunca çalışma ve gözlemlere rağmen

bugün hala özel tüketim vergisinin uygulama alanı artırılmaya çalı-

şılmakta ya da ÖTV oranları yükseltilmektedir.

Madde 2: Gelire giren kazanç ve iratlar şunlardır:

1. Ticarî kazançlar, 2. Ziraî kazançlar, 3. Ücretler, 4. Serbest meslek kazançları, 5.

Gayrimenkul sermaye iratları, 6. Menkul sermaye iratları, 7. Diğer kazanç ve iratlar.