dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

A. Ersoy KONTACI

bir merkez partinin varlığı, sistemdeki büyük parti veya partilerin al-

dıkları oy oranlarına bakılarak değil; toplumda geniş tabanlı uzlaşma-

ların yaratılıp yaratılamadığına bakılarak değerlendirilmesi gereken

bir husustur.

Türkiye’de koalisyonlara yönelik var olan olumsuz algının

oluşmasına etki eden faktörlerden bir diğeri de, siyasî partilerin kendi-

lerini konumlandırdıkları eylem alanıyla ilişkilendirilebilir. Bilindiği

üzere, Cumhuriyet’in ilânından çok partili siyasî hayata geçişe kadar

uzanan dönemde, pekişmiş

(consolidated)

Batı demokrasilerinden gör-

meye alışkın olduğumuz “siyasî çoğulculuk” hedefi yerine “demok-

ratik siyasî kurumlar yaratma” hedefi baskın olmuştur. Bu anlamda

Cumhuriyet’in ilk yıllarının,

“…düşük bir siyasî katılım karşısında, yüksek

bir siyasî kurumsallaşmanın yaşandığı yıllar”

olarak nitelendirmesi müm-

kündür.

Ne var ki, Cumhuriyet’in bu “devlet merkezli” ve “toplum

inşası”na dayanan gelişme projesi, devlet seçkinleriyle siyasî seçkin-

ler arasında, bugün bile kapatılamamış olan bir uçurum yaratmıştır.

Bunun sonucu olarak da Türkiye’de siyaset, devlet seçkinleri karşısın-

da “alan kazanmanın” bir aracı haline gelmiştir.

Böylece Türkiye’de

siyasî partilerin temel motivasyonu, Budge ve Keman’ın belirttiğinin

aksine,

demokrasinin savunulması

üzerine odaklanmamış ve büyük par-

tilerin, sıklıkla sistem dışı partilerle de koalisyona girdikleri görül-

müştür.

Buna bağlı olarak, koalisyon dönemlerinde Türkiye’de siyasî

partilerin hâkim olan tavırların da, “makam beklentisi” yaklaşımı ile

ilişkilendirilebilecek davranışlardan ibaret kaldığı gözlemlenmiştir.

Bütün bunlara ek olarak, koalisyon kavramına ve koalisyon hü-

kümetlerine yönelik negatif algıların, bu yönde etki doğurması amaç-

lanan kimi siyasî söylemler tarafından da desteklendiğini söylemek

Political Parties and Political Development, Der. J. LaPolombara ve M. Weiner,

Princeton University Press, Princeton 1966, s. 156.

Özbudun, 1998, s. 13. Ayrıca, Cumhuriyet rejiminin konsolidasyon sürecini daha

ayrıntılı olarak inceleyen bir çalışma için bkz. İlter Turan: “Stages of Poltical De-

velopment in the Turkish Republic”, Perspectives on Democracy in Turkey, Der.

Ergun Özbudun, Turkish Political Science Association, Ankara 1998, s. 59-112.

Bu makalenin kapsam ve boyutlarını çok aşan bu tartışmalar hakkında genel ola-

rak bkz. Çağlar Keyder, Türkiye’de Devlet ve Sınıflar, İletişim Yayınları, İstanbul

2015.

Metin Heper ve Filiz Başkan, “The Politics of Coalition Government in Turkey,

1961-1999. Toward a Paradigmatic Change?”, International Journal of Turkish

Studies, Vol. 7, No. 1-2 (Spring 2001), s. 82.