dergi 123

TBB Dergisi 2016 (123)

A. Ersoy KONTACI

İsveç

Tek kutuplu

Belçika

Çok kutuplu

(1945-71)

Hollanda

Çok kutuplu

Danimarka

Çok kutuplu

(1971-87)

Belçika

Çok kutuplu

(1971-87)

Finlandiya

Çok kutuplu

İtalya

Çok kutuplu

Bu tablodan da görüleceği üzere, tek kutuplu ve iki kutuplu sis-

temler arasında (koalisyon pazarlıklarının yürütülmesi aşamasında

aralarında büyük farklar olmasına karşın), koalisyon istikrarı açısın-

dan önemli bir fark bulunmamaktadır. Ne var ki, parti yapılanması-

nın aşırı bir biçimde parçalandığı ve özellikle partiler arasındaki ideo-

lojik kutuplaşmanın arttığı çok kutuplu sistemler ile diğer iki sistemin

arasına kalın bir çizgi çekmek gerektiği açıktır. Gerçekten, çok kutuplu

sistemlerde koalisyonlar, belirgin bir biçimde daha kısa ömürlü olmak

eğilimindedirler. Ne var ki, burada da unutulmaması gereken şey; çok

kutuplu bir sistemde zor olanın sadece koalisyon siyaseti değil; aynı

zamanda tek parti siyaseti de olduğudur. Başka bir ifadeyle, çok ku-

tuplu sistemlerde siyasî mücadelenin her türü zor ve kırıcı geçmekte-

dir. Hattâ konuya bu açıdan bakıldığında, koalisyonların, toplumdaki

kutuplaşmaları yumuşatıcı ve ülkedeki siyasî iklimi uzlaşma yönünde

teşvik edici bir boyutunun olduğunu dahi iddia etmek mümkün hale

gelmektedir.

Koalisyon hükümetlerini değerlendirirken yapılan bir başka yay-

gın yanlış da; koalisyona taraf olan partilerin parlamentodaki çoğun-

luklarıyla hükümet istikrarı arasında bir bağ kurulması ve genellik-

le de bir koalisyonun, parlamentoda sahip olduğu çoğunlukla doğru

orantılı bir istikrara sahip olacağının kabul edilmesidir. Buradan yola

çıkılarak da, genellikle parlamentodaki çoğunluğu ucu ucuna elde tu-

tan koalisyon hükümetlerinin –doğaları gereği–daha dayanıksız ola-