Dergi(124)

108 / 561

TBB Dergisi 2016 (124) İbrahim KORKMAZ 107
Avrupa Birliği Yönergesi’ne göre rıza, ilgili kişinin özgür iradesi so-
nucu olmalı, başka bir deyişle hiçbir etki altında kalınmadan verilmiş
olmalıdır.117 95/46/AT sayılı Avrupa Birliği Yönergesi’nde rıza beyanı
ile ilgili aranan bir başka ölçüt ise, rızanın somut veri işlem faaliye-
tine ilişkin olmasıdır.118 İlgili kişinin kendisine ilişkin her türlü veri-
belirtilen ölçütü karşılamaktadır. Burada ilgili kişinin susması veya hareketsiz
kalmasının rıza beyanı olarak kabul edilip edilemeyeceği tartışılabilir. Burada
Yönerge’de belirtilen “şüpheye yer bırakmayacak” ifadesi önem kazanmaktadır.
İlgili kişinin susması, başka davranış veya belirtilerle desteklenmesi nedeniyle
şüpheye yer bırakmayacak şekilde rıza gösterdiğinin anlaşıldığı durumlar hariç,
rıza beyanı olarak kabul edilemez; Başalp, Kişisel Verilerin Korunması ve Saklan-
ması, s.40.
117 Bunun sağlanması için, ön şart, ilgili kişinin kişisel verilerinin işlenmesine rıza
gösterip göstermeme konusunda gerçek bir seçim hakkı olmasıdır. Eğer ilgili kişi,
rıza göstermeye mecbur bırakılmışsa veya üzerinde bu yönde bir baskı bulunu-
yorsa, bu durumda özgür iradesinin bulunduğundan söz edilemez. Özellikle ilgili
kişi ile veri sorumlusu arasında işçi işveren ilişkisi gibi hiyerarşik bir ilişki varsa,
bu durumda ilgili kişinin özgür iradesinin oluşup oluşmadığı sorgulanmalı ve
ilgili kişi için ek bazı güvenceler sağlanmalıdır. Kuner, European Data Protection
Law, s.68; Küzeci, s. 222. Carey, s.72,73. Bazı Avrupa Birliği üyesi ülkelerde işçile-
rin kişisel verilerinin korunması için işyerlerinde denetim sistemleri kurulmadan
önce işverenin işçi konseyleri ile anlaşmaya varması gerektiği düzenlenmiştir.
İşçiler bu anlaşma çerçevesinde kişisel verilerinin korunmasında temsilcilerin-
den yardım almaktadır. Article 29 Working Party, Opinion on the Processing of
Personal Data in the Employment Context, Opinion 8/2001, WP 48, 13.09.2001,
s.23, (Çevrimiçi)
mentation/opinion-recommendation/files/2001/wp48sum_en.pdf (Erişim Tari-
hi: 15 Mart 2016). Bunun yanında, işçi işveren ilişkisi dışında, doktor hasta ilişkisi
gibi ilgili kişinin veri sorumlusuna önemli oranda bağlı olduğu bazı diğer du-
rumlarda da rızanın özgür irade ile verilip verilmediğinin özel olarak incelen-
mesi gerekebilir. Bu durumda ek bir güvence olarak, doktor hastaya, verilerinin
işlenmesine rıza göstermemesinin tedavisini etkilemeyeceği açıkça belirtilmelidir.
Kuşkonmaz, s.104. Yine ilgili kişi tarafından kişisel verilerinin işlenmesine rıza
gösterilmemesi durumunda, ilgili kişi bir yaptırımla karşılaşacaksa, rızanın öz-
gürce verildiğinden söz edilemez. Rızanın anlaşmanın yapılması için şart olarak
yer aldığı durumlar buna örnek olarak verilebilir. Ancak rızanın gösterilmemesi
durumunda öngörülen yaptırım çok hafif ise, bu durumda rızanın özgür bir irade
sonucunda verildiği düşünülebilir. Örnek vermek gerekirse, parasız elektronik
posta hizmetlerinin kullanılabilmesi için kullanıcı tarafından bilgisayarına çerez
(cookies) yerleştirilmesi durumunda, eğer aynı hizmetin çerezlerin yerleştirilme-
sine gerek kalmaksızın ücretsiz olarak alınabileceği başka siteler varsa, ilgili kişi
çerezlerin bilgisayarına yerleştirmek istemediği durumlarda bu hizmeti kolaylık-
la başka sitelerden alabileceğinden, bu durumda rızanın özgürce verildiğini söy-
leyebiliriz. Küzeci, s.223.
118 Rıza belli bir duruma özgülenmiş, kişisel verilerin işlenmesine rıza gösterilen so-
mut olay iyice tanımlanmış olmalıdır. Article 29 Working Party, Working Docu-
ment on the processing of personal data relating to health in electronic health re-
cords (EHR), WP 131, 15.02.2007, s.9 (Çevrimiçi)
licies/privacy/docs/wpdocs/2007/wp131_en.pdf (Erişim Tarihi: 15 Mart 2016).