299 / 561
Bir Ceza Muhakemesi Hukuku İşlemi Olarak Adli Arama...
298
kamu görevlisinin ayrıca tokat atması) zor kullanma yetkisine ilişkin
sınırın aşılması suçu ile (TCK m. 256), kamu görevlisinin hukuka ay-
kırı olarak konuta girerek haksız aramayı gerçekleştirmesi halinde ise
konut dokunulmazlığını ihlal suçu ile (TCK m. 116) gerçek içtima söz
konusu olacaktır.
155
Suçun adli görevin icrası sırasında işlenmesi halin-
de, bu suçu işleyen kamu görevlileri hakkında CMK’nın 161/5. madde-
si gereğince Cumhuriyet savcılarınca doğrudan doğruya soruşturma
yapılacaktır.
156
SONUÇ VE DEĞERLENDİRME
Bir ceza muhakemesi işlemi olarak adli arama, maddi gerçeği ara-
yan ceza muhakemesinde sıkça başvurulan delil elde etme, şüpheli
veya sanığı yakalama araçlarındandır ve özel hayatın gizliliğine, ko-
nut ve kişi dokunulmazlığına müdahale niteliği taşır. Bu özelliği sebe-
biyle de Anayasanın temel haklara ilişkin düzenlemeleri kapsamında
anayasal güvence altındadır ve aynı zamanda insan hakları için ulus-
larüstü güvence sisteminin kurumsallaşmasına yönelik uğraşların bir
ürünü olan AİHS’in 8. maddesi kapsamında değerlendirilmektedir. Bu
çerçevede, adli arama, gerek ulusal düzeyde gerekse ulusalüstü dü-
zeyde getirilen hukuki düzenlemeler ve geliştirilen yargısal içtihatlar
çerçevesinde oluşturulan özel hayatın gizli alanına yönelik koruma
sistemi kapsamında ele alınmalı ve bu koruma sistemi etkin bir şe-
kilde işletilmelidir. Zira ceza hukukunun temel ilkelerinden olan ve
çağdaş devletlerin niteliklerinden birisi olan hukuk devleti anlayışı,
toplumda idarenin keyfi davranışlarının sınırlanması, yönetilenlerin
devlet otoritesine karşı korunması, temel hak ve özgürlüklerin güven-
ce altına alınması ve bu güvencelerin sürekli geliştirilmesini hedefle-
mektedir.
Burada özellikle üzerinde durulması gereken husus, Anayasa’ya
ve kanuna aykırılık teşkil eden Adli ve Önleme Aramaları Yönetme-
liği düzenlemeleridir. Anayasa’nın özel hayatın korunmasına ilişkin
20. maddesi ile konut dokunulmazlığına ilişkin 21. maddesinde yer
verilen temel hak ve özgürlüklerle ilgisi olan arama faaliyetlerinin Yö-
netmelik ile düzenlenmesi kabul edilemez. Zira idarenin adli arama
155
Akyürek, s. 38.; Artuk-Gökcen-Yenidünya, Özel Hükümler, s. 377.
156
Artuk-Gökcen-Yenidünya, Özel Hükümler, s. 378.