125

Sözleşmenin Devri

266

ralan ile devreden ve sözleşmede kalan taraf arasında yapılan ve devredenin bu

sözleşmeden doğan taraf olma sıfatı ile birlikte bütün hak ve borçlarını devra-

lana geçiren bir anlaşmadır

.”

Sözleşmenin devri, kanuni devir ve iradi devir olarak ikiye ay-

rılmaktadır. Bu ayrımın özünü devrin nasıl ve ne şekilde gerçekleşti-

ği oluşturmaktadır.

Sözleşmenin devri taraf iradelerinden bağımsız,

hiçbir işleme gerek olmaksızın kanun gereği gerçekleşiyorsa kanuni

devirden söz edilir. Sözleşmenin kanun gereği devri iki şekilde ger-

çekleşebilir. Şöyle ki, devir, doğrudan doğruya bir kanun hükmü ne-

deniyle meydana gelebileceği gibi sözleşmede kalan tarafın rızasına

gerek olmaksızın da meydana gelebilir.

Örneğin, İş Kanunu’nun 6.

maddesinde düzenlenen işyerinin veya bir bölümünün hukuki bir iş-

leme dayalı olarak başka birine devredilmesi halinde, devir tarihinde

işyerinde veya bir bölümünde mevcut olan iş sözleşmelerinin, bütün

hak ve borçları ile birlikte devralana geçeceği hükmü sözleşmenin ka-

nuni devrine ilişkindir.

Bunun yanı sıra, Türk Borçlar Kanunu’nun

310. maddesine göre, kira akdinin kurulmasından sonra kiralanan

herhangi bir nedenle el değiştirirse yeni malik kanun gereği kira söz-

leşmesinin tarafı olur. Dikkat edilecek olursa kanun koyucu burada

daha zayıf konumunda olan kiracıyı koruma amacı gütmüştür. Sözleş-

menin kanuni devrine yönelik bir başka düzenleme Finansal Kirala-

ma, Faktoring ve Finansman Şirketleri Kanununun 27. maddesinde yer

almaktadır. Buna göre, kiralayan kural olarak sözleşme konusu malın

mülkiyetini üçüncü kişilere devredemez. Ancak, bu kural emredici ni-

telikte değildir. Taraflar sözleşmede aksini kararlaştırabilirler. Bu du-

rumda ise malın mülkiyeti yalnızca finansal kiralama işi ile uğraşan

bir başka kuruma devredilebilir.

Sözleşmenin iradi devri ise sözleşmeyi devreden, sözleşmeyi dev-

ralan ve sözleşmede kalan arasında bir hukuki işleme dayanılarak ya-

pılan sözleşmedir. Doktrindeki bir görüşe göre, sözleşmenin iradi devri

gerçek anlamda bir sözleşmenin devridir.

Türk Borçlar Kanunu’nun

205. maddesi sözleşmenin iradi devrini hüküm altına almıştır. Biz de,

Arslanoğlu, 536.

Ayrancı, 35, 71-75.

Özkaraca, 115. Ayrancı, 36. Cengiz, 6-7.

Zevkliler/Gökyayla, 409.

Ayrancı, 35.