125

TBB Dergisi 2016 (125)

Berna ÖZTÜRK

267

çalışmamızın birinci bölümünde sözleşmenin iradi devri kurumunu

açıklamaya çalışacağız.

2. Sözleşmenin Devrinin Hukuki Niteliği

Sözleşmenin devri, hukuki niteliği itibariyle üç taraflı kendine

özgü (sui generis) bir sözleşmedir.

Sözleşmenin devri, sözleşmeyi

devralan ile devreden arasında yapılan ve sözleşmede kalan diğer ta-

rafça önceden verilen izne dayanan veya sonradan onaylanan bir an-

laşmayla gerçekleşmektedir. O halde, sözleşmenin devri üç köşeli bir

hukuki ilişki yaratmaktadır. Sözleşmenin devrinde, sözleşmeden do-

ğan tüm hak ve borçlar üçüncü bir kişiye devredilmektedir.

Sözleşmenin devrine ilişkin iki teori bulunmaktadır. Bunlar, kom-

binasyon (parçalanma) ve birlik teorisidir. Kombinasyon teorisine

göre, sözleşme alacak ve borçlar olmak üzere iki parçadan oluşmakta-

dır. Bunlar ise alacağın devri ve borcun üstlenilmesi yoluyla üçüncü bir

kişiye devredilmektedir. Ancak, bu teori doktrinde eleştirilmiştir. Zira,

sözleşmeler sadece alacak ve borçlardan ibaret değildir. Alacak ve borç-

ların yanı sıra yenilik doğuran hakları da içermektedir. Kombinasyon

teorisi, sözleşmenin devrinde yenilik doğuran hakların geçişini açıkla-

maktan uzaktır. Ayrıca, bu teoride belirtilen alacağın devri ve borcun

üstlenilmesi yoluyla sözleşmenin devredilebileceği düşüncesi sözleş-

mede taraf konumunun değişmesini kapsamamaktadır.

Bugün kabul

gören birlik teorisine göre, sözleşme ilişkisi, alacak ve borçların yanı

sıra başkaca hukuki durumlardan ve külfetlerden oluşan bir bütündür.

Buna göre, sözleşmenin devri kendine özgü bir sözleşme olarak değer-

lendirilmeli ve taraf değişikliği tek bir işlemle gerçekleştirilmelidir.

3. Sözleşmenin Devrinin Hukuki Özellikleri

A. Halefiyet İşlemi Olması

Halefiyet

, üçüncü bir kişinin borçlunun edimini alacaklıya ifa

etmek suretiyle onu tatmin ettiği ölçüde alacaklının yerine geçerek,

Eren, 1256. Demir, 44. Bahadır, 4. Oğuzman/Öz, 599. Nomer, 353. Tosun, 169.

Eren, 1256. Ayrancı, 41-49.

Ayrancı, 50-52. Bar/Clive, 1103.

Halefiyet konusunda detaylı bilgi için bkz. Kılıçoğlu, Halefiyet, 3 vd.