125

Sözleşmenin Devri

268

onun borç ilişkisinden doğan asli ve fer’i haklarına halef olmasıdır.

Diğer bir deyişle, halefiyet, mevcut bir sözleşme ilişkisine ayrılan ta-

rafın yerine üçüncü bir kişinin taraf olmasıdır. Buna göre, halefiyet,

borcun ifayla sona ermesi durumunun da bir istisnasıdır.

Zira, borç-

lunun, alacaklıya olan borcu bu şekilde sona ermekte onun yerine ifa-

da bulunan üçüncü kişiye olan borcu devam etmektedir.

Halefiyet, kanuni ve akdi (iradi) halefiyet olarak ikiye ayrılır. Türk

Borçlar Kanunu sadece kanuni halefiyeti düzenlenmiştir. Ancak, söz-

leşme özgürlüğü ilkesi gereği akdi halefiyet de mümkündür. Burada

dikkat edilmesi gereken husus, akdi halefiyetin sadece sözleşmenin

devri yoluyla olabileceğidir. Yani, taraflar kendi aralarında anlaşarak

alacağı bir üçüncü kişiye devrettiklerinde burada taraf iradelerine da-

yanan bir sözleşmenin devri söz konusu olur.

Sözleşme ilişkisinde halefiyetin mümkün olması için sözleşmenin

devredilebilir nitelik taşıması gerekir. Bir borç ilişkisinin devredilebi-

lir olması o borç ilişkisinin aynileşmesi (eşyalaşması) demektir. Türk

Borçlar Kanunu kural olarak sözleşmeyi akdeden tarafları sözleşme-

nin asli unsuru olarak kabul etmemektedir. Dolayısıyla, taraflardan

birinin değişimi borç ilişkisinin ayniyetini zedelemez. Zira, sözleşme

ilişkisinin kurulma nedeni taraflar değil, başkaca unsurlardır. Buna

karşın, taraflar kendi aralarında anlaşarak devir yasağı kararlaştırabi-

lirler. Aynı şekilde, bir borç ilişkisinde taraf değişikliği muhteva deği-

şikliği olarak kabul edilmez. Ancak, alacak şahsa bağlı bir alacak ise

sözleşmenin muhtevası da değişecektir.

B. Tasarruf İşlemi Olması

Tasarruf işlemi, bir hakkı veya hukuki ilişkiyi doğrudan doğruya

etkileyerek onu ortadan kaldıran, değiştiren ya da azaltan bir hukuki

işlemdir.

Tasarruf işlemleri her zaman devri, yüklenmeyi veya fera-

gati amaçlar. Mameleki değeri olmayan, şahsa sıkı sıkıya bağlar haklar

veya kişilik hakları üzerinde herhangi bir tasarruf işlemi yapılamaz.

Eren, 931.

Kılıçoğlu, Halefiyet, 9. Eren, 931.

Kılıçoğlu, Halefiyet, 5. Eren, 931. Ayrancı, 56-57, 60.

Ayrancı, 58-64.

Kılıçoğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, 48. Ayiter, 13.