Sayi126

Fransa’da Din ve Vicdan Hürriyeti Bağlamında Dini Sembollerin Kullanımı

mış ve bu durum kilise ile devlet arasında sürekli gerilim yaşanma-

sına neden olmuştur.

Bu dönemde Katoliklerin güç kazanmasında

en önemli faktör Napolyon Bonapart tır. Napolyon, 1801 yılında Papa

VII. Pius ile devlet ve Katolik Kilisesinin ilişkilerini düzenleyen Kon-

kordato adlı antlaşmayı imzalamıştır. İmzalanan bu antlaşma ile 1789

Fransız ihtilaliyle başlayan devrimci ve jakobenci döneme bir nevi son

verilmiştir.

Bu antlaşma 1905 yılına kadar yürürlükte kalmıştır. Antlaşmanın

genel prensibi

“mezhepler hürriyetidir.”

Antlaşmayla; Katoliklik toplu-

mun çoğunun inandığı din olarak kabul edilmiş, devlet Katolik din

adamlarının maaşını ödediği gibi piskoposları atma yetkisine de sahip

olmuş, din adamları göreve başlamadan devlete bağlılık yemini etmiş,

tasarrufu elinden alınmış malları üzerinde kilisenin hak iddia ede-

meyeceği hükme bağlanmıştır.

Bu antlaşma bir tarafta muhafazakâr

Katoliklerin, diğer tarafta laik cumhuriyetçilerin yer aldığı iki ayrı

Fransa’nın ortaya çıkmasına sebep olmuştur.

Napolyon’un yenilgisinden ve Bourbon Hanedan’ın yönetimi ele

geçirmesinden sonra 1814 yılında Konkordato antlaşması tekrar göz-

den geçirilmiş ve Katoliklik yeniden resmi din hüviyetini kazanmış-

tır. 1816 yılında boşanma tekrar yasaklanmış ve bu yasak 1884 yılına

kadar devam etmiştir. Fransız toplumunda yaşanan değişimlere para-

lel olarak 1830 yılında Konkordato yeniden ele alınmış ve Katoliklik

resmi din olarak değil sadece Fransız toplumun çoğunluğunun dini

olarak kabul edilmiştir.

Fransa’da 1848 yılında ihtilal yaşanmış ve yaşanan ihtilaldan son-

ra Katolik Kilisesi eğitim üzerindeki kontrolünü sağlamlaştırmıştır.

1850’de kabul edilen kanun ile özel eğitim kurumlarıyla ilgili getiril-

miş sınırlamalar kaldırılmış ve başta Katolikler olmak üzere diğer dini

Aksoy, s. 224; Küçük, Dini Semboller, s. 97; Kuru, s. 143.

Ahmet Yükleyen ve Ahmet T. Kuru, Avrupa’da İslam Laiklik ve Demokrasi.

(Fransa,Almanya.ve.Hollanda), Tesev Yay., İstanbul 2006, s. 21; Küçük, Dini Sem-

boller, s. 96-97.

Jacques Robert, Batı’da Din-Devlet İlişkileri, Fransa Örneği, (Türkçeleştiren: Prof.

Dr. İzzet Er), İz Yayıncılık, İstanbul 1998, s. 46; Küçük, Dini Semboller, s. 98.

Jean Baubert, Avrupa Birliği Ülkelerinde Dinler ve Laiklik, (Çeviren, Fazıl Araba-

cı), Ufuk Yayınları, İstanbul 2003, s. 97; Küçük, Dini Semboller, s. 96; Yükleyen ve

Kuru, s. 21.

Küçük, Dini Semboller, s. 98; Baubert, s. 97; Kuru, s. 144.