dergi 127

Toplanma Hakkı ve Kolluk Tedbirleri İlişkisi

raf arasında düşmanca ve intikamcı tutum ve davranışların meydana

gelme ihtimalini arttırabileceği ifade edilmektedir.

Çevik kuvvetin idari ve sosyo-psikolojik durumunu böylece orta-

ya koyduktan sonra çevik kuvvet marifetiyle yapılacak müdahalenin

esaslarına geçebiliriz. Kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlere yapıla-

cak müdahaleler ile ilgili hem PÇKY‘de hem TVGYK’da hem de Polis

Vazife ve Salahiyetleri Kanunu’nda (PVSK) hükümler bulunmaktadır.

Bu konuyla ilgili bu üç düzenlemede yer alan hükümler kimi zaman

tekrara düşmekte kimi zaman çelişkiye düşürmektedir. Makaleyi

mevzuatla doldurmamak ve okuyanları yormamak adına müdahale

hakkında belirlenen usulleri olabildiğince özet olarak aktarmaya ça-

lışacağım. Ayrıca Yoklama, Gözaltına Alma ve İfade Alma Yönetme-

liğini konuyla doğrudan ilgili olmaması nedeniyle kapsamın dışında

tutacağım.

Müdahale, kanuna aykırı toplantı ve yürüyüşlerin zor kullanıla-

rak dağıtılması ve kanuna aykırı eylemlerde bulunanların yakalanma-

sı işlemlerinden oluşmaktadır. PÇKY’nin dördüncü maddesine göre

zor kullanma terimi “kanunsuz toplu hareket haline gelen bir toplum-

sal olayın etkisiz hale getirilmesi veya önlenmesi veya dağıtılması için;

toplu hareketin niteliğine veya dağıtma sırasında meydana gelen cebir

ve şiddet veya saldırı veya direnişin derecesine ve gereğine göre kade-

meli şekilde artan ölçüde bedeni kuvvet, maddi güç ve silah kullanıl-

ması halini,” ifade etmektedir. TVGYK’nın yirmi dördüncü maddesine

göre, bir toplantı veya yürüyüş kanuna aykırı hale gelirse, mahallin

en büyük mülki amiri tarafından topluluğun dağıtılması kararı veri-

lebilecektir. Mülki amir, yazılı veya acele hallerde sonradan yazı ile

teyit edilmek kaydıyla sözlü emirle, mahallin güvenlik amirlerini veya

bunlardan birini görevlendirerek olay yerine gönderecektir. Bir top-

lantı veya yürüyüşe yönelik zor kullanmanın gereğini ve derecesini

takdir edecek olan kişi yine aynı kanunun on ikinci maddesi gereğin-

ce olay yerinde bulunan ve görevlendirilmiş olan en büyük rütbedeki

amirdir. Müdahale emrini veren kimse bu emrin sorumluluğu da ona

ait olacaktır. On birinci maddeye göre mülki amir verdiği emirden so-

Ayşen Uysal, s. 91.