333 / 437
Türkiye’de Sosyal Güvenlik Kurumu Bütçesi ve Sosyal Güvenlik Açıkları
332
- katılım gelirlerinin yetersizliği,
- siyasi müdahaleler,
- denetim yetersizliği,
- kurumsal yapılanma,
- prim tahsilatı oranlarının yetersiz olması,
- prim afları,
- sigortalının ilgili kuruma hiç bildirilmemesi,
- kaçak işçilik,
- çocuk işçiler,
- sigortalının çalışma süresinin eksik bildirilmesi gibi birbiriyle
bağlı, bağımlı ve içselleşmiş durumlardan bahsedebiliriz.
49
Sosyal güvenlik açıklarının nedenleri olarak yukarıda belirtilen
ana nedenler dışında birçok neden sıralayabiliriz. Bunlardan bazıları;
borçlanma yasalarının çıkarılması, kurumsal yapılanmanın hantallı-
ğı, çalışanların gerçek ücretlerinin kuruma daha düşük bildirilmesi
vb. şeklinde sıralanabilir.
50
Devletin sosyal güvenlik sistemini işletmesi ekonomik bir faa-
liyettir ve mali yapıya etkisi kaçınılmazdır. Sosyal güvenlik açıkları
özellikle makroekonomik büyüklükler üzerinde etkili olmaktadır. Bu
bağlamda sosyal güvenlik açıklarının mali etkileri borçlanma, bütçe,
GSMH ve gelir dağılımı üzerindeki etkileri söz konusudur.
51
Sosyal Güvenlik Kuruluşlarının kendilerine mahsus özel gelirleri
bulunmaktadır. Ancak bu kuruluşların gelirleri giderlerini karşılama-
ya yetmemektedir. Ortaya çıkan açık merkezi hükümet bütçesinden
yapılan transferlerle karşılanmaktadır.
Ülkemizde sosyal güvenlik kurumlarının mali dengelerinin bo-
49
Hüseyin Yıldırım, Türkiye’de 20012’den Günümüze Kayıt Dışı Ekonominin Sos-
yal Güvenlik Kurumu Açıkları Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi ve Değerlendi-
rilmesi, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara, 2012, s.70.
50
Yıldırım, age., s.73.
51
Tülin Canbay - Müslim Demir, “Türkiye’ de Sosyal Güvenlik Açıkları ve Sosyal
Güvenlik Ahlakı”, Yönetim ve Ekonomi, Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F., Yıl:2013,
Cilt:20, Sayı:2, Manisa, s.307.