Dergi 128

TBB Dergisi 2017 (128)

Çiğdem ÇIMRIN

olmak için faaliyete geçmektedir. Burada AİHS hükümlerinin ya da

altında tanınan hakların özel kişiler arasındaki hukuki ilişkilere doğ-

rudan bir etkisi bulunmamaktadır.

Bu daha ziyade devletlerin yatay

koruma yükümlülüğü şeklinde tanımlanması gereken ve devletlerin

üçüncü kişilerin başkalarının haklarına müdahalesi söz konusu oldu-

ğunda faaliyete geçmekle yükümlü olduğunu bildiren bir kurumdur.

Şöyle ki ihlâl sonucunu doğurabilecek ve devlete isnat edilebilecek

olan davranış devletin hukuken veya maddî olarak bireylerin hakları-

nın ihlâl edilmesini önleyememesinden dolayı ya da devletin faillerin

cezalandırılmasını mümkün kılmamış olmasından dolayı ortaya çık-

mış olabilir.

Zira üçüncü kişiler kendilerinin yol açtığı ihlâlden ötürü

sorumlu tutulmaz ise teknik bakımdan böyle bir durumda insan hak-

larını ihlâl eden taraf yine devlet olacaktır.

AİHS ile ilgili yatay boyut, AİHM tarafından ilk olarak Y

oung, Ja-

mes ve Webster/İngiltere

davasında üstü kapalı olarak ele alınmıştır.

Bu davada başvurucular, çalıştıkları kurumdaki iki sendikadan birine

girmeye zorlanmalarının ve iki sendikaya da girmemeleri üzerinde

işveren tarafından açık yasa hükmüne dayanarak işten çıkarılmaları-

nın AİHS 11. maddesine aykırılığını iddia etmişlerdi. AİHM, işverene

sendikaya girmediği için işçiyi işten çıkarma yetkisini veren yasayı

AİHS’e aykırı bulmuştu, çünkü iç hukuk, başvurunun yapıldığı sırada

şikâyet konusunu hukuka uygun kılmaktadır. AİHM bunu ortaya koy-

duktan sonra şikâyete konu olan işverenin kamuya mı yoksa özel sek-

töre mi ait bulunduğunu incelemeyi gereksiz bularak, şikâyete konu

olan işverenin özel sektör kuruluşu olduğu bile varsayılacak olsa so-

rumluluğunun özel sektör işverenlerinin davranışlarını kontrol etmek

zorunda olup bundan imtina eden devletin pozitif yükümlülüğünden

kaynaklanacağı kabul etmişti. AİHM’e göre bu pozitif yükümlülük-

lerin temeli AİHS’in 1. Maddesi’ydi ve ihlâlin devletlerin bu madde

Durmuş Tezcan, Mustafa R. Erdem ve Oğuz Sancaktar, Avrupa İnsan Hakları

Sözleşmesi Işığında Türkiye’nin İnsan Hakları Sorunu, Ankara, Seçkin Yayınları,

2002, s.68.

Yüksel Metin, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin Yaşamın ve Sağlığın Korun-

ması ile ilgili Olarak Taraf Devletlere Yüklediği Pozitif Yükümlülükler, Uluslara-

rası İlişkiler, Cilt 7, Sayı 27 (Güz 2010), s.115.

Jean-François Akandji-Kombe, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi kapsamında Po-

zitif Yükümlülükler, İnsan Hakları El Kitapları No.7, 2008, s. 15.

AİHM Kararı, Young, James ve Webster/İngiltere, 13.08.1981, Başvuru No.

7601/76.