234 / 545
233
TBB Dergisi 2017 (128)
Şafak PARLAK BÖRÜ
md. 19)’da yer alan sözleşme serbestisine ilişkin genel kurala dayanıla-
rak -kanunun emredici hükümlerine, kamu düzenine, ahlak ve adaba,
kişilik haklarına vb. aykırı olmamak kaydıyla- inançlı işlem yapmak
mümkündür.
3
İnançlı işlemlerin tarihsel temelleri Roma hukukuna dayanmak-
tadır. Roma hukukunda “Fiducia” olarak adlandırılan bu işlemler, o
dönemde modern anlamda aynî teminat kurumu tanınmadığı için,
teminat amacı başta olmak üzere çok çeşitli amaçlara hizmet etmek
için kullanılmıştır.
4
Roma hukukundaki fiducia kavramı ile Türk hu-
kukundaki inançlı işlem aynı özellikleri taşımakla birlikte, farklı ola-
rak bizim hukuk sistemimizde inançlı işlemlere yasal düzenlemelerde
yer verilmemiştir.
5
Yargıtay bazı kararlarında
6
inançlı işlemleri, “
inananın, bir hakkı-
nı belirli bir süre veya belirli bir amaçla inanılana geçirmeyi, inanılanın da
inananın emir ve talimatlarına göre kullanıp, amaç gerçekleşince veya süre
dolunca hakkı tekrar inanana devretmeyi yüklendiği sözleşmeler
” olarak ta-
nımlamıştır.
İsviçre doktrinine göre ise inançlı işlem, bir kimsenin menfaati-
nin başkası tarafından korunması veya teminat sağlamak amacıyla
ona bazı hakları ciddi olarak devrettiği, ancak hakları iktisap edenin
bunlardan doğan bazı yetkileri hiç kullanamaması, bazılarını da an-
cak önceden hak ve halen menfaat sahibi olanın gösterdiği biçimde
kullanmak zorunda olması hususunda tarafların anlaştığı işlemdir.
7
Bir diğer tanıma göre, inançlı işlem, inananın bir borca teminat teşkil etmek veya
idare olunmak üzere malvarlığına dâhil bir şey veya hakkı, aynı amacı güden
olağan hukuki işlemlerden daha güçlü bir hukuki durum yaratmak maksadıyla
inanılana kazandıran, sonra da tekrar devretme yükümlülüğünü içeren işlemdir.
Bkz. Fikret Eren, Borçlar Hukuku Genel Hükümler, B.20, Ankara 2016, s.382-383;
Özsunay, s.1.
3
Eraslan Özkaya, İnançlı İşlem ve Muvazaa Davaları, B.5, Ankara 2013, s. 30.
4
Ayrıntılı bilgi için bkz. Özsunay, s.9 vd.; Onur Günel, Lex Commissoria Yasağı,
Ankara 1998, s.84.
5
Arzu Oğuz, ‘Roma ve Türk Hukukunda İnançlı İşlem ve Vekalet Sözleşmelerinin
Karşılaştırılması’,
AÜHFD
, Ankara 1989-1990, C.41, S. 1-4, s.240.
6
HGK, 14.07.2010 T., 2010/14-394, 2010/395 K.;
1.HD, 30.10.2000 T., E.12988,
K.13223 (Bkz
www.kazancı.com.tr,erişim tarihi: 01.10.2016).
7
Keller, s.7 vd; Hans Merz, ‘Legalzession und Aussonderungsrecht gemäss Art.
401 OR’, Festgabe der schweizerischen Rechtsfakultäten zur Hundertjahrfeier des
Bundesgerichts, Basel 1975, s. 451; Berger, s. 96.