Dergi 128

234

Mülkiyetin Teminat Amacıyla İnançlı İşlemle Devri

II. İnançlı İşlemlerin Yapılma Nedenleri

A. Gizlemek Amacıyla Yapılan İnançlı İşlemler

İnançlı işlemleri yapma nedenlerinin başında kişinin kendisini

gizleme arzusu yatar.

Bazı durumlarda kişi bizzat yapmak istemediği bir işi başka bir

kişinin

arkasına saklanarak, o kişiye yaptırıp daha sonra ikinci bir

işlemle tekrar kendisine iadesini sağlamak amacı ile inançlı işleme

başvurabilir.

Hukuk düzeni belli hallerin dışında, tarafların anlaşma-

larındaki gizlilik arzusuna karşı koymaz.

Başka bir deyişle, hukuk

düzeni bu şekilde yapılan işlemleri, amaçlanan ya da ortaya çıkan so-

nucun (kanuna karşı hile, muvazaa vb.) hukuka aykırı olmaması şar-

tıyla geçerli kılmıştır.

Gizlenme ihtiyacı çeşitli nedenlere dayanabilir. Borçlusu tarafın-

dan rahatsız edilmek istemeyen veya bir arkadaşına verdiği ve vadesi

geldiği halde ödenmeyen alacağı için alacaklının, tahsil amacı ile ala-

cağını bir başka kişiye devrederek öne sürdüğü bu kişinin arkasına

gizlenmesi mümkündür. Devralan kişi, alacağı tahsil ettikten sonra

aralarındaki inanç anlaşması gereğince alacaklıya verir.

Karanlık ve

şüpheli işler düzenleyen kimselerin, fedai olarak kullandıkları adam-

ların arkasına gizlenmek istedikleri konularda da bu kişileri kukla

olarak kullandıkları görülmektedir. Yine dava ve icra takiplerinde

bulunurken mahkeme masraflarından kurtulmak için durumu adli

yardıma elverişli olan kimselere alacağını devredip, davanın ona açtı-

rılmasında da inançlı işlemden söz etmek mümkündür.

Doktrinde arkasına gizlenilen bu kişiler “kukla şahıs” olarak adlandırılmıştır

(Özkaya, s. 30 ; Özsunay, sh.27).

Feyzi Necmeddin Feyzioğlu, Borçlar Hukuku Genel Hükümler C.1, İstanbul 1976,

s.212-213; Atiye Uygur, Teminat Amaçlı İnançlı İşlemler,

GÜHFD

, Ankara 2006,

C.X, S.1-2, s.187.

Gülay Öztürk, İnançlı İşlemler, Ankara 1998, s.34; Özsunay, sh.27; Ayanoğlu, s.

31.

Uygur, s. 175; Güvenç, s. 30-31.

Bu ilişkide borçlu ile muhatap olmak istemeyen alacaklı, alacağını bir üçüncü ki-

şiye (inanılan) devretmek suretiyle devralanının arkasına gizlenmekte, borçlu ile

bu kimse karşı karşıya gelmektedir. Bkz Ayanoğlu, s. 31.

Feyzioğlu, s.213; Özsunay, s.28; Öztürk, s.35.