Dergi 128

367

TBB Dergisi 2017 (128)

Hasan DURSUN

Marx, genel olarak ücretin yalnızca karşılığında elde edilecek

metalar miktarı ile belirlenmediğini, onun çeşitli ilişkileri içerdiğini,

bunlardan ilkinin, emeğin para fiyatı, teknik bir deyişle, “yazılı” (no-

minal) ücret ile reel ücret, bir başka deyişle, ücret karşılığında fiilen

verilen metaların tutarının birbiriyle çakışmayacağını, dolayısıyla üc-

retin yükselmesinden ya da düşmesinden söz edildiği zaman yalnızca

emeğin para veya yazılı fiyatının düşünülmemesi gerektiğini ifade et-

mektedir. Yazar, ne yazılı ücret, bir başka deyişle, karşılığında işçinin

kendisini kapitaliste sattığı para tutarının, ne de işçinin bu para ile

satın alabildiği metaların tutarının ücretlerin içerdiği ilişkilerin tümü-

nü kapsamayacağını, ücretin her şeyden önce kapitalistin kazancı ile

kapitalistin kârı ile olan ilişkisiyle de belirleneceğini, kısacası karşılaş-

tırmalı göreli ücret olacağını belirtmektedir.

Marx, ücret ve kârın birbiriyle ters orantılı olduğunu, emeğin pa-

yının, daha açık deyişle, ücretin düştüğü ölçüde sermayenin payının,

kısacası, kârın yükseleceğini ve “bunun tersinin de geçerli” (vice ver-

sa) olduğunu, daha açık bir deyişle, ücret yükseldikçe kârın düşeceği-

ni belirtmektedir.

Marx, Buret’in düşüncelerine de katılarak, burjuva toplumunda-

ki ekonomi politiğin, emeği soyut biçimde bir şey olarak düşündü-

ğünü, daha açık bir deyişle, emeği bir meta olarak algılayarak, eğer

fiyatı yükselmişse bunun metanın çok talep edilmiş olmasından, eğer

tersine, fiyatı düşükse bunun da çok arz edilmiş olmasından kaynak-

landığı şeklinde algıladığını, ayrıca söz konusu politiğin, meta olarak

emeğin fiyatı gittikçe düşmesini gerektirerek ya kapitalistler ile işçiler

arasındaki ya da işçiler arasındaki rekabetin bunu zorunlu kıldığını

belirtmektedir.

kural olarak, o geçim araçlarının asgarisine indiren yasanın işçiler üzerinde hük-

münü yerine getireceğini, otomatik bir makinenin dayanılmaz gücüyle, onları

dişlileri arasında ezeceğini ifade etmektedir. Bkz. Engels, F. İngiltere’de Emek-

çi Sınıfın Durumu [Orijinali, Die Lage der arbeitenden Klasse in England, 1845)

İngilizcesinden (The Condition of The Working-Class in England, Marx-Engels,

Collected Works, vol.4, Progress Publishers, Moscow, 1975, s. 295-596) Türkçeye

çeviren Yurdakul Fincancı], İkinci Baskı, Sol Yayınları, Ankara 2010, s. 37.

Marx, Ücretli Emek ve Sermaye, Ücret Fiyat ve Kar, s. 42-43.

Marx, Ücretli Emek ve Sermaye, Ücret Fiyat ve Kar, s. 45, 50.

Bkz. E. Buret, De la misere des classes laborieuses en Angleterre et en France 1.

Cilt, Paris 1840, s. 42-43’den nak., Marx, 1844 El Yazmaları Ekonomi Politik ve

Felsefe, s. 101-102.