Dergi 128

TBB Dergisi 2017 (128)

Yasin AYDOĞDU

karşıya kalır. Ceza hukukunda hâkim olan, suç ve cezaların kanuniliği

ilkesi gereğince, bu yaptırımlar kanunlarla düzenlenmek zorundadır.

Siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçu da yürürlükteki

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenmektedir (m. 114 ve 119).

Bu Kanun yürürlüğe girmeden önce ise bu suç mülga 765 sayılı Türk

Ceza Kanunu’nda düzenlenmekteydi (m. 174). Bunların dışında birta-

kım özel kanunlarda da siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi-

nin cezai yaptırımları bulunmaktadır.

Çalışmamızın konusunun daha iyi anlaşılması için çalışmayı iki

bölüme ayıracağız. İlk bölümde öncelikle hak, hürriyet, insan hakları

gibi bazı kavramları açıklayacağız. Bu bölümde genel olarak temel hak

ve hürriyetlerin sınıflandırılmasını açıkladıktan sonra Osmanlı-Türk

Anayasalarında temel hak ve hürriyetlerin düzenlenişini ele alacağız.

Bölümün son başlığında ise 1982 Anayasası’nda yer alan siyasi hak ve

ödevleri açıklayacağız.

İkinci bölümde ise önce 765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenle-

nen siyasi hakların kullanılmasının engellenmesi suçunu, daha sonra

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen siyasi hakların kullanıl-

masının engellenmesi suçunu ele alacağız. 5237 sayılı Türk Ceza Ka-

nunu, mevcut yürürlükteki kanun olduğu için suç üzerine yapacağı-

mız açıklamalarda bu Kanun hükümleri üzerinden hareket edeceğiz.

I. TÜRK HUKUKUNDA SİYASİ HAKLAR

Çalışmamızın asıl konusunu teşkil eden siyasi haklar ve bu hak-

ların kullanılmasının engellenmesi suçuna geçmeden önce sıklıkla

kullanacağımız bazı kavramları açıklamakta fayda görüyoruz. Bun-

lar: Hak, hürriyet, insan hakları, kamu hürriyetleri ile temel hak ve

hürriyet kavramlarıdır.

Hak, kişilere hukuk tarafından tanınan ve bu kapsamda birtakım

edimlerin yerine getirilmesini isteme yetkisi tanıyan menfaatlerdir.

Hürriyet ya da özgürlük kavramı gündelik kullanımda sıklıkla

“hak” kavramıyla eş değerde kullanılmaktadır. Buna göre hürriyet

Benzer tanımlar ve açıklamalar için bkz. Yavuz Atar, Türk Anayasa Hukuku, Mi-

moza Yayınları, 8. Baskı, Konya, 2013, s. 111; Kemal Gözler, Türk Anayasa Huku-

ku, Ekin Kitabevi, 16. Baskı, Bursa, 2014, s. 110.