Dergi 128

Türk Hukukunda Siyasi Haklar ve Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu

hukukun izin verdiği durumlar haricinde, devlete

karşı konutunun

korunması gerekir.

Pozitif statü hakları, kişilere devletten hizmet etme, katkı sağla-

ma ve yardım etme gibi olumlu bir davranış isteme imkânı tanıyan

haklardır. Bu kapsamda devletin sosyal alanda yapması gereken be-

lirli ödevleri vardır. Örneğin eğitim ve öğrenim hakkı, konut hakkı,

kıyılardan yararlanma hakkı, sendika kurma ve sendikal faaliyetlerde

bulunma hakkı, çalışma ve sözleşme hürriyeti vb. hak ve hürriyetler

pozitif statü haklarındandır. Bunlara, aynı zamanda, kişiye devletten

bir şey(ler) isteme hakkı verdiği için, “isteme hakları” da denilir.

Ör-

neğin pozitif statü haklarından eğitim ve öğrenim hakkı kapsamında

kişi, devletten kişisel gelişimini sağlayacak ve en üst seviyelerde dahi

(uluslararası platformlarda) rekabet edebilecek donanıma sahip olabi-

lecek eğitim ve öğrenim görmeyi talep edebilmelidir.

Aktif statü hakları, kişilere içerisinde yaşadıkları ülkenin yöneti-

mine katılma imkânı sağlayan haklardır. Örneğin seçme, seçilme ve

siyasi faaliyette bulunma hakkı, kamu hizmetine girme hakkı, dilekçe

hakkı, bilgi edinme hakkı vb. haklar aktif statü haklarındandır. Bun-

lara, aynı zamanda kişiye, devlet yönetimine katılma hakkı sağladığı

için, “katılma hakları” da denilir.

Örneğin aktif statü haklarından

siyasi faaliyette bulunma hakkı kapsamında kişi, siyasi parti kurabi-

lecek, daha önce kurulmuş bir siyasi partiye üye olabilecek yahut üye-

likten ayrılabilecektir.

İlerleyen bölümlerde ele alacağımız siyasi hakların kullanılma-

sının engellenmesi suçunun konusunu Jellinek’in sınıflandırmasında

üçüncü kategori olan aktif statü hakları oluşturmaktadır.

Jellinek’in sınıflandırmasından başka bir de temel hak ve hürri-

Burada “devlet” ile kastettiğimiz, kolluk kuvvetleri veya icra görevlileri gibi dev-

let tüzel kişiliğini temsil eden resmi görevlilerdir.

Konut dokunulmazlığı hakkı, 1982 Anayasası’nda da güvence altına alınmakta-

dır. Anayasa’nın 21’inci maddesine göre: Kimsenin konutuna dokunulamaz.

Şeref Gözübüyük, Anayasa Hukuku,

s. 174.

Eğitim ve öğretim hakkı, 1982 Anayasası’nda da düzenlenmektedir. Anayasa’nın

42’inci maddesine göre, kimse, eğitim ve öğrenim hakkından yoksun bırakılamaz

(f. 1).

Şeref Gözübüyük, Anayasa Hukuku, s. 177.

Benzer düzenleme 1982 Anayasası’nın 68’inci maddesinde de vardır.