Dergi 128

506

Temsili Demokrasinin Krizi ve Alternatif Politik Model Arayışı Olarak “5 Yıldız Hareketi”

DEĞERLENDİRME

Batılı demokrasilerin krizinden çok aşınmasına işaret eden ve

meydan okumaların krize dönüşüp dönüşmeyeceğine eylemde bu-

lunan aktörlerin karar vereceğini iddia eden Merkel

gibi düşünürle-

rin tersine süregelmekte olan kapsayıcı bir krizden söz edilmektedir.

Offe’nin belirttiği gibi “sistemsel yapıların sorunsallaştırıldığı”

bir

süreç yaşanmaktadır. Politik seçkinlerin ve yerleşik kurumların kendi

içlerinde yaşadıkları güç kaybı ve güven bunalımı nedeniyle bu krize

yanıt verebilme potansiyelleri ise sınırlıdır.

Bir örnek model olarak “5 Yıldız Hareketi”nin parlamenter demok-

rasinin krizine seçenek oluşturup oluşturmadığı ya da politikadaki

bunalımdan yararlanarak yükselişe geçip geçmediği tartışmalıdır. Et-

kileyici başarısına ve demokratik söylemlerine rağmen Hareketin açık

bir konumlanmaya sahip olmaması eleştirilmelidir. Nitekim entelek-

tüel ve ahlaki reformu gerçekleştirebilme, farklı toplumsal kesimleri

birleştirebilme, kolektif iradeyi temsil edebilme yeteneği entelektüel

çevrelerce sorgulanmaktadır. Sol ve Marksistler açısından teşvik edi-

ci kabul edilebilecek ilerici söylemlerine rağmen bazı araştırmacılar

Hareketin sağ popülist partilerle benzerliğine dikkat çekmektedir. Bu

benzerliğin örgütsel boyutunu Grillo’nun liderlik anlayışı, popülizmi

kullanma biçimi ve güçlü yönetim anlayışı temsil etmektedir. Tematik

olarak ise başta milliyetçilik, göçmenlik politikası, şirketlerin vergilen-

dirilmesi olmak üzere sağ popülist partilerin argümanlarının kulla-

nılması gösterilmektedir.

Hareketin taban destekli, doğrudan demokrasi kavrayışına rağ-

men parti içi örgütlenme ve karar alma süreçleri Grillo’nun merke-

zi yönetim anlayışınca biçimlendirilmektedir. Gevşek örgütlenmeye

karşılık parti içinde Grillo’nun etrafında küçük ancak güçlü bir denet-

leme/gözetleme birimi kurulmuştur. Bu birim temalar ve personelle

ilgili gerektiğinde tabanın taleplerini görmezden gelen kararlar alabil-

mektedir. İtalyan partileri arasında parti içi demokrasi fazla yaygın ol-

Merkel, 2015, s. 492-473.

Offe, 1972/2006, s. 198.

Stefano Fella/Carlo Ruzza, “Populism and the Fall of Centre-Right in Italy”, Jo-

urnal of Contemporary European Studies, Cilt: 21, Sayı: 1, 2013. Piergiorgio Cor-

betta, “Conclusioni: un web-populismo dal destino incerto”, Il partito di Grillo,

Bologna: Mulino, 2013.