Dergi 128

Türk Hukukunda Siyasi Haklar ve Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu

Bununla birlikte diğer bazı siyasal haklar da 5237 sayılı Türk

Ceza Kanunu’nun diğer maddelerinde ayrıca koruma altına alın-

mıştır. Örneğin dilekçe hakkının kullanılmasının engellenmesi suçu

bu kapsamda değerlendirilebilir (m. 121). TCK m. 118’de düzenlenen

sendikal hakların kullanılmasının engellenmesi de bu kapsamda de-

ğerlendirilebilir. Ancak sendikal haklar, temel hak ve hürriyetlerin

sınıflandırılması üzerine yaptığımız açıklamalardan da hatırlanacağı

üzere, siyasal haklar kategorisinde değil; sosyal ve ekonomik haklar

(pozitif statü hakları) kategorisinde değerlendirilmektedir. Yine kamu

hizmetlerinden yararlanma hakkının engellenmesi suçu (m. 113) bu

kapsamda değerlendirilebilir. Ancak Anayasada güvence altına alınan

kamu hizmetine girme hakkı (1982 AY m. 70), 765 sayılı Türk Ceza

Kanunu’nda koruma altına alınmışken; 5237 sayılı Ceza Kanunu’nda

koruma altına alınmamıştır. Türk Ceza Kanunu bakımından kamu

hizmetlerine girmenin engellenmesi özel bir suç tipine girmediği için

duruma göre tehdit (TCK m. 106) veya cebir (TCK m. 108) suçundan

dolayı failin cezalandırılması yoluna gidilebilir.

2. Korunan Hukuksal Yarar

5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 114’üncü maddesinde düzenle-

nen suçlarla korunmak istenen hukuksal yarar maddenin fıkralarına

göre farklılık arz etmektedir. Birinci fıkrada korunan hukuksal yarar

bireysel siyasi haklar iken; ikinci fıkrada kolektif siyasi hürriyetler (si-

yasi parti faaliyetleri) korunmaktadır.

Doktrinde, siyasal hakların kullanılmasının engellenmesinin dev-

letin siyasal fonksiyonlarını yerine getirmesini de engelleyeceği ve bu

nedenle ikinci fıkrada düzenlenen siyasi parti faaliyetlerinin engel-

lenmesinin, devletin temel düzenine karşı bir suç olduğunu savunan

görüşler vardır. Bu görüşte olanlar, bu suçun “Millete ve Devlete Karşı

Suçlar” bölümünde ele alınması gerekliliğini savunmaktadırlar.

Durmuş Tezcan/M. Ruhan Erdem/R. Murat Önok, Teorik ve Pratik Ceza Özel

Hukuku, Seçkin Kitabevi, 10. Baskı, Ankara, 2013, s. 443.

Ali Parlar, Türk Ceza Kanunu Şerhi c. 1, Bilge Yayınevi, Ankara, 2015, s. 1402.

Çetin Özek, “Siyasi Hürriyet Aleyhinde Cürümler”, İstanbul Üniversitesi Hukuk

Fakültesi Mecmuası,

c. 41, S. 1-2, İstanbul, 1975, s. 28-30; Duygun Yarsuvat, “Si-

yasi Hürriyet Aleyhinde Cürümler (Türk Ceza Kanununda Toplantı Hürriyetinin

Korunması)”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası, c. 33, S. 3-4, İstan-

bul, 1967, s. 102.