59 / 545
58
Türk Hukukunda Siyasi Haklar ve Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu
(1) Her kim şiddet veya tehdit göstererek veya nümayiş veya gürültü ya-
parak birini tamamen veya kısmen siyasî haklarını kullanmaktan menederse
kanunun başka ceza vermediği hallerde bir aydan otuz aya kadar hapis ve on
beş liradan elli liraya kadar ağır cezayi naktî ile cezalandırılır.
(2) Eğer fail, Devlet memurlarından olup da memuriyeti nüfuzunu suiis-
timal suretile bu cürmü
işlemiş bulunursa bir seneden beş seneye kadar
hapsolunur. Ayrıca bir seneden üç seneye kadar memuriyetten mahrumiyet
cezasına da uğrar.
Bu maddede, 5.1.1961 tarih ve 235 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun
Bazı Hükümlerinin Kaldırılması ve Bazı Maddelerinin Değiştirilme-
si Hakkında Kanun’la
70
bir değişiklik yapılmıştır. Değişiklik sonrası
maddenin ilk fıkrasındaki
“bir aydan otuz aya kadar ve on beş liradan elli
liraya kadar”
şeklindeki yaptırım hükmü
“yedi aydan otuz aya kadar hapis
ve beş yüz liradan beş bin liraya kadar”
şeklinde değiştirilmiştir.
Görüldüğü üzere mülga Türk Ceza Kanunu’nda genel anlamıyla
siyasi hakların tamamı koruma altına alınmıştır. Bu nedenle, o dönem-
de doktrinin en önemli tartışma konusu “hangi hakların “siyasi hak”
olarak nitelendirileceği” hususu olmuştur.
71
Bir görüşe göre suç sadece
kamu seçimlerinde seçme ve seçilme hakkının kullanılmasını engel-
lemeye yönelik fiillerden meydana gelirken; diğer bir görüşe göre her
türlü siyasi hakkın kullanılmasını engellemeye yönelik fiiller bu kap-
samında değerlendirilmektedir.
72
765 sayılı Türk Ceza Kanunu’ndaki
düzenlemenin bu denli geniş tutulması, sanılanın aksine uygulama
alanını genişletmemiş, aksine daraltmıştır. Gerçekten de ceza huku-
kunda hâkim olan ilkelerden biri olan “kanunilik ilkesi” bağlamında,
kapsamı bu denli geniş ve sınırları belirsiz bir hükmün uygulaması-
nın imkânı hayli zordur.
73
70
RG. 12.1.1961, S. 10705
71
765 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun yürürlükte olduğu 1924 Anayasası dönemin-
de, Anayasada temel hak ve hürriyetlerle ilgili bir sınıflandırma yapılmadığını
da göz önünde bulundurursak doktrinde bu tür tartışmaların olmasını oldukça
doğal karşılamak gerekir.
72
Faruk Erem, “Siyasi Haklara Karşı İşlenen Suçlar”,
Ankara Üniversitesi Hukuk Fa-
kültesi Dergisi,
c. 7, S. 1-2, Ankara, 1951, s. 78.
73
M. Emin Artuk/Ahmet Gökcen/A. Caner Yenidünya, Ceza Hukuku Özel Hü-
kümler, Adalet Yayınevi, 14. Baskı, Ankara, 2014, s. 314.