65 / 545
64
Türk Hukukunda Siyasi Haklar ve Siyasi Hakların Kullanılmasının Engellenmesi Suçu
iii) Mağdur
Anayasada siyasi haklarla ilgili, hatta temel hak ve hürriyetlerin
tamamı ile ilgili düzenlemelerde hak sahipleriyle ilgili genellikle “her-
kes” kavramı kullanılmaktadır. Ancak bazı hak ve hürriyetlerin nite-
liği gereği sadece vatandaşlar tarafından kullanılması gerekmektedir.
Siyasi hak ve ödevler de niteliği gereği sadece vatandaşlar tarafından
kullanılabilir.
91
O halde bu suçun mağduru olacak kişi de aranması
gereken ilk şart vatandaşlıktır.
92
Ancak vatandaşlık tek başına yeterli
değildir. Zira suçun işlenebilmesi için siyasi hakkın varlığı da gerekli-
dir. O halde suçun mağduru ancak siyasi hakkı kullanma hak ve ehli-
yetine sahip vatandaş olabilir. Bu nedenle kamu hizmetinden yasaklı
kişilere karşı (TCK m. 53) bu suç işlenemez.
93
2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu’nda, siyasi partilere üye olmaları
yasaklanan kişiler düzenlenmektedir.
94
Bu yasaklı kişilerden, örneğin
91
Burhan Kuzu, “Türkiye Cumhuriyeti Anayasalarının İnsan Hakları Açısından
Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi”, İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mec-
muası,
c. 54, S. 1-4, İstanbul, 1994, s. 96.
92
Benzer görüşler için bkz. Faruk Erem, , “Siyasi Haklara Karşı İşlenen Suçlar”, s.
84; Duygun Yarsuvat, “Siyasi Hürriyet Aleyhinde Cürümler (Türk Ceza Kanu-
nunda Toplantı Hürriyetinin Korunması)”, s. 111. Farklı bir görüşte ise yabancı-
ların da siyasi parti faaliyetlerine katılma haklarının bulunduğu ve dolayısıyla bu
suçun mağduru olabilecekleri belirtilmektedir. Bkz. Durmuş Tezcan/M. Ruhan
Erdem/R. Murat Önok, Teorik ve Pratik Ceza Özel Hukuku,
s. 444.
93
M. Emin Artuk/Ahmet Gökcen/A. Caner Yenidünya, Ceza Hukuku Özel Hü-
kümler,
s. 318.
94
Madde 11- (1) On sekiz yaşını dolduran, medeni ve siyasi hakları kullanma ehli-
yetine sahip bulunan her Türk vatandaşı bir siyasi partiye üye olabilir.
(2) Ancak;
a) Hâkimler ve savcılar, Sayıştay dâhil yüksek yargı organları mensupları, kamu
kurum ve kuruluşlarının memur statüsündeki görevlileri, yaptıkları hizmet bakı-
mından işçi niteliği taşımayan diğer kamu görevlileri, Silahlı Kuvvetler mensup-
ları ile yükseköğretim öncesi öğrencileri siyasi partilere üye olamazlar.
b) 1- Kamu hizmetlerinden yasaklılar,
2- Basit ve nitelikli zimmet, irtikâp, rüşvet, hırsızlık, dolandırıcılık, sahtecilik,
inancı kötüye kullanma, dolanlı iflas gibi yüz kızartıcı suçlar ile istimal ve istihlak
kaçakçılığı dışında kalan kaçakçılık suçları, resmî ihale ve alım satımlara fesat ka-
rıştırma veya Devlet sırlarını açığa vurma suçlarından biriyle mahkûm olanlar,
3- Taksirli suçlar hariç beş yıl ağır hapis veya beş yıl ve daha fazla hapis cezasına
mahkûm olanlar,
4- Türk Ceza Kanununun İkinci Kitabının birinci babında yazılı suçlardan veya bu
suçların işlenmesini aleni olarak tahrik etme suçundan mahkûm olanlar,
5- Terör eyleminden mahkûm olanlar,