Dergi 130

353

TBB Dergisi 2017 (130)

Fatih KESKİN

yarattığı olumsuz izleri yumuşatma vaadinde bulunmuştur. Çok ulus-

lu şirketler, kendi çıkarları doğrultusunda ama toplumdaki meşruluk-

larını tesis edici bir biçimde itibarlarını koruma ve genel kabul elde

etme çabalarına girişmişlerdir.

Vogel, sivil düzenlemelerin oluşmasını küresel ekonominin dü-

zenlenmesinde devletin ve uluslararası (örgütlerin ç.n.) başarısızlığına

yönelik bir tepki olarak anlamaktadır (…) Bu bağlamda sivil düzenle-

me yalnızca geçmişin zorunluluklarından gönüllü düzenlemelere açık

bir indirme olarak değil tersine eklemsel sosyal düzenlemelere bağlı

işler üzerindeki tarihsel etki olarak anlaşılmalıdır. Dolayısıyla genel

olarak insan haklarının korunmasıyla ilgili olarak sivil düzenlemele-

rin ne kadar etkili olabileceği ve devletin korumasında tamamlayıcı

olarak işleyebilmesi sorunsallaştırılmaktadır.

Özel kodları ifade eden sivil düzenlemeler, bu çerçevede küresel

pazarların olumsuz sonuçlarını yumuşatmaya ama aynı zamanda da

büyük ölçüde pazar mekanizmalarına dayanan bir yönlendirme boşlu-

ğunu doldurmaya çalışmıştır. Kurumsal sosyal sorumluluk, böylelik-

le şirket çıkarlarıyla olumsuz toplumsal-ekolojik sunuçları engelleme

arasında bir bağdaşıklık kurma amacını yansıtmıştır. Daha önemlisi,

bu tarz inisyatifler endüstrinin olumsuz faaliyetlerine yönelik dışarı-

dan gelebilecek düzenleme çabalarına karşılık geliştirilen argümanla-

rı temsil etmektedir.

Değerlendirme

İkinci Dünya Savaşı sonrasında kurulan göreceli olarak sağlam

sınıflar arası uzlaşı 1970’lerle birlikte sonlanmış, toplumsal anlaşma-

nın geri çekilmesi sonucunda kapitalizmin taşıyıcı unsurlarından biri

olan şirketler yeniden güç kazanmıştır. Bunun anlamı ise günümüzde

Avrupa Birliği’nin adlandırdığı üzere “toplumsal diyaloğun” işlevini

kaybetmesidir. Bu işlev kaybına sosyal democrat partilerdeki aşınma

ve emek hareketindeki parçalanma ideolojik ve politik olarak eşlik

etmiştir. Bu çerçevede küreselleşme, neoliberal hareketliliğin güncel

somut biçimi olarak değil, tersine yeni dünya ekonomisinin görünüşte

Brigitte Hamm, Christian Scheper, “Politische Steuerung in Zeiten der Globalisi-

erung: Perspektiven fur den Menschenrechtsschutz”, Zeitschrift fur Menschen-

rechte, Wochenschau Verlag, 2009, s. 11,13.