131

235

TBB Dergisi 2017 (131)

Gamze TURAN BAŞARA

sıtmıyor olması halinde başvurulacak yol tıbbi inceleme ve araştırma

olacaktır. Soybağının belirlenmesine yönelik davalarda tıbbi inceleme

ve araştırmalar ilişkin TMK’nın 284/b.2. maddesi ile HMK’nın 292/I.

maddesi olmak üzere iki yasal düzenleme yürürlüktedir.

Anılan bu iki düzenleme arasında en önemli fark, soybağının be-

lirlenmesinde zorunlu olan inceleme ve araştırmaya haklı bir sebep

olmaksızın rıza gösterilmemesinin sonucuna ilişkindir. TMK’nın

284/b.2. maddesine göre, davalı, hâkimin öngördüğü araştırma ve

incelemeye rıza göstermez ise durum ve koşullara göre bundan bek-

lenen sonuç, onun aleyhine doğmuş sayılabilir. HMK’nın 292/I. mad-

desine göre ise hakimin öngördüğü inceleme ve araştırmaya rıza gös-

terilmemesi halinde, hakim incelemenin zor kullanılarak yapılmasına

karar verebilir.

TMK’nun 284. maddesinin

“soybağının kurulması”

başlığı altında

düzenlenmiş olması, nüfus sicilinin düzeltilmesi talebiyle açılan dava-

da çocuğu doğuran ana ile çocuk arasındaki soybağı ilişkisinin tespi-

tinde uygulama alanı bulamayacağını düşündürmektedir. Zira çocuk

ile onu doğuran kadın arasındaki soybağı doğumla birlikte zaten ku-

rulmuş olup nüfus sicilinin düzeltilmesi davası, çocuk ile ana arasında

soybağının kurulmasına değil, tespitine hizmet edecektir. Şu halde,

ana olduğu iddia edilen kadının çocuğu doğuran kadın olup olmadı-

ğının tespitine yönelik genetik incelemeler bakımından yalnızca içinde

insan onuruyla bağdaştırılması mümkün olmayan ağır kişilik hakkı

ihlalini barındıran HMK’nın 292/I. maddesi uygulama alanı bulacak

ve ana olduğu iddia olunan kadının genetik incelemeye haklı bir sebep

olmaksızın rıza göstermemesi halinde, hakim zor kullanarak kan ve

doku alınmasına karar verebilecektir.

Kaynakça

Acabey Mehmet Beşir, Soybağı, İzmir, 2002.

Aeb,-Müller Regina E., CHK - Handkommentar zum Schweizer Privatrecht, Perso-

nen- und Familienrecht inkl. Kindes- und Erwachsenenschutzrecht Art. 1-456

ZGB, 2. Aufl., Zurich, 2012. (CHK-Handkomm.)

Akkayan Yıldırım Ayça, “Evlilik Dışı Çocuğun Soyadı ve 02.07.2009 Tarih 2005/114 E.

2009/105 K. Sayılı Anayasa Mahkemesi Kararının Bu Bağlamda Değerlendiril-

mesi”, Prof. Dr. Rona Serozan’a Armağan, C. I, İstanbul, 2010, s. 69-90.